Recenzja: RAAL SR1a True Ribbon

Odsłuch cd.

To jakby nowe K1000.

   Już sporządziwszy powyższą listę wykonałem kilka – głównie przyjemnościowych – odsłuchów porównawczych, które dorzuciły parę spostrzeżeń. (Jak zawsze odniesionych do konkretnych warunków odsłuchowych, w innych mogących tracić rację, lecz wartych wspomnienia.) Tak więc stereofonia obydwu okazała się podobnie świetna, niemniej naprzemienne sygnały L-P biegły u AKG bardziej przez środek głowy, podczas kiedy u RAAL były bardziej wszędzie i nigdzie, tworząc swoistą sferę dźwiękowego otoczenia. Z kolei bas AKG okazał się bardziej propagujący, w muzyce elektronicznej przejawiający lepszą predyspozycję do ogarniania sobą wielkich połaci. Nie miało to jednak przełożenia na samą jego potęgę; jedynie ten od AKG miał wyraźniejsze kontury i mocniejszy rezonans, ten od RAAL bardziej był krągły. O tej równości najlepiej świadczył fakt, że większa siła przechodziła od jednych do drugich wraz z kablem zasilającym. Kiedy Lebena zasilałem najlepszym posiadanym Sulek Power 9×9, wówczas u napędzanych nim RAAL (jako przykład) fortepian stawał się podobniejszy potęgą do organów niż delikatnością do klawesynu. I odwrotnie – gdy zasilany był nim napędzający AKG Croft, moc organowa przenosiła się do tamtych fortepianów. Poszukując trwalszych różnic można natomiast zauważyć, że muzyka AKG miała silniejszą tendencję do grania od słuchacza – i poprzez to budowania scen bardziej promujących swą wielkość, podczas gdy ta od RAAL wybrzmiewała bardziej ku słuchaczowi, wielkości scen tak mocno nie eksponując. (Być może jednak i to było mniej czy bardziej pochodną któregoś z elementów toru.) Z pewnością natomiast (tu nie odnotowałem zmiany) u AKG soprany bardziej i w dobrym sensie były każdorazowo bardziej agresywne, dając wrażenie większej podniety, większej dynamiki, mocniejszych kontrastów i wyraźniej kreślonych konturów. Czy zmieniłoby się to wraz z użyciem do napędzania RAAL jeszcze mocniejszego wzmacniacza i przy okazji symetrycznego, tego nie będę zgadywał. Ma taki wzmacniacz przyjechać i jeśli wniesie coś ciekawego, sporządzony zostanie aneks.

Ale z jeszcze większym wymaganiem odnośnie mocy.

W odniesieniu natomiast do wzmacniaczy pozostających w użyciu, uwaga odnośnie lamp w Lebenie. Użyłem dwóch kompletów triod sterujących ECC88, od startu rezygnując z oryginalnych Electro Harmonix. Tak zwane „złote” Tesle, powstające na liniach produkcyjnych Telefunkena, przejawiały bardzo lubianą przeze mnie cechę charakterystyczną dla wielu lamp sławnej niemieckiej marki, którą można skrótowo nazwać pastelową muzykalnością. Dźwięk niespecjalnie wilgotny, zupełnie pozbawiony oleistości, prezentujący swe pastelowe barwy w aurze całościowego spokoju i czegoś więcej – muzycznego natchnienia. Wybitnie artystyczna kreacja, wyzbyta elementów popisu, narzucania się, pompowania. Malarskość, bardziej wstrzemięźliwa paleta barw, zupełny brak bujności, przerostów, sztucznego pogłębiania. Znakomicie się tego słuchało i jako brzmienie delikatniejsze było ono podobniejsze do stylu AKG. Tym niemniej i wówczas inne, do czego zaraz dojdę. Druga użyta para to uchodzące za najlepsze w historii Simens & Halske „Grey Plate”, z którymi było inaczej: wilgotniej, bujniej, potężniej. Barwy o większym nasyceniu i już nie pastele a olejne, mocniejsze dociążenie, większa gęstość, ciemniejszy ogólnie obraz. Audiofilizm bardziej pyszniący się, rozparty; genialnie przy tym muzykalny, fenomenalnie różnorodny, bogactwo głosów zjawiskowe. Styl bliższy zarówno potocznemu rozumieniu bycia lampowym, jak i bycia samym wierzchołkiem high-endu. Piszę o tym żeby pokazać, jak różne mogą być te RAAL, na ile można je przeobrażać. A przede wszystkim jak są predysponowane do bycia rzeczywiście jednymi z paru najlepszych w słuchawkowych dziejach. Jako że nie są najlepsze jednoznacznie – lepsze od tych porównywanych AKG czy Sennheisera Orpheusa. Ale też i nie gorsze. Są na tym samym pułapie i ze swoimi wartościami – swoją plastyką i swą podatnością na obróbkę torem.

Z wielkim pierwowzorem.

Wraz z tą „swoją plastyką” dochodzimy do obiecanej różnicy zbiorczej, stanowiącej istotę odmienności względem tych AKG. Ona się na wiele już wyliczonych sposobów przejawiała: mniejszym podekscytowaniem potocznej mowy, mniejszymi skokami głośności, tym bardziej „do” niż „od” słuchacza graniem, też budowaniem bardziej wyraźnej linii melodycznej. Mniejszą także kruchością sopranów, większą sytością środka pasma, większą obłością basu. To wszystko były następstwa mniejszego procentowo udziału sopranów w kształtowaniu całości brzmienia i ich spokojniejszego, nie tak szaleńczego charakteru. U RAAL były bardziej „la-la-la-la”, u AKG „cyk-cyk-cyk”. Różnica niepokaźna i za pomocą toru możliwa do łagodzenia, niemniej różnica której nie da się strzepnąć. Tkwiąca w samym sposobie organizacji dźwięku, można więc woleć taki lub taki. Co do mnie, to żadnego nie wolałem – RAAL odbierałem jako spokojniejsze, AKG bardziej podekscytowane, jedne i drugie na swój sposób świetne.