Recenzja: HiFiMAN HE-R10P

Co się udało, co nie?

Ten kształt słuchawkowych muszli wywołuje u znawców słuchawek dreszcze.

   Muszli z Aizu Zelkova nie ma – świętego drzewa Japończyków chińskiej manufakturze zdobyć się nie udało. Nic nie wiadomo o tym, by chociaż próbowała, a jak wynika z przypisu, inne odmiany Zelkova rosną w Chinach, lecz z nich nie skorzystano. Planarny naśladowca ma muszle z drzewa wiśni, jest zatem podobieństwo do innych słuchawek japońskich. Żadne oprócz prawdziwych Sony R10 nie miały muszli z brzostownicy Aizu, ale najbardziej popisowym, w limitowanych seriach z okazji kolejnych jubileuszy powstającym modelom Audio-Techniki pokrywy wykonywano z unikalnie rzadkich, rosnących tylko w rezerwacie na Hokkaido dzikich wiśni Asada. Jakiego podgatunku użyto na muszle HiFiMAN HE-R10P, tego firma nie zdradza. W witrynie internetowej poświęconej słuchawkom brak jakiejkolwiek wzmianki o gatunku i pochodzeniu drzewa; dopiero indagowany przez zaciekawionych przedstawiciel producenta odpowiedział, że to drewno wiśniowe. Informacyjna powściągliwość nie musi jednak oznaczać braku szacunku dla surowca – być może to tylko przezorność, pozwalająca w przyszłości sięgnąć po inne drewno? Może inne gatunki sprawdzą się lepiej? To czysty domysł, ale tak może być. A może dr Fang uważa, że drewno nie jest takie ważne? Byłoby to dość dziwne, lecz w słuchawkowych muszlach sięgano po rozmaitą drewninę – po czarny dąb, mahoń, zebrano, palisander, wiąz, sykomorę, wiśnię, heban, klon, sosnę, cocobolo…  Komory rezonansowe skrzypiec są z drzewa jaworowego i świerkowego; gitar min. topolowego i brzozowego. Drewno licznych gatunków znalazło zastosowanie w muzycznych instrumentach, najwyraźniej nie ma powodu, by trzymać się jednego.

Brak identyczności gatunku drzewa, lecz jest naśladownictwo kształtu. Powtórzę może, chociaż to niesprawdzone, że kształt taki opracowano z czysto badawczych pobudek na którymś z japońskich uniwersytetów; firma Sony badania te odkupiła (a może gratis dostała?) – i wykorzystała do stworzenia najdoskonalszych słuchawek. A już z pewnością najdoskonalszych o konstrukcji zamkniętej. Ten z daleka rozpoznawalny kształt HiFiMAN HE-R10P precyzyjnie dziedziczą – inaczej mowa o naśladownictwie byłaby czczym bajaniem. Kiedy w 1988 wdrażano oryginał, wyfrezowanie tak skomplikowanego kształtu było nie lada osiągnięciem; dzisiaj frezarki CNC są już chlebem powszednim.

Konstrukcja zawieszenia jest jednak inna.

Obszerne komory muszli, o których HiFiMAN powiada, iż mimo zamkniętości dają słuchawki jak otwarte, łączą się z pozostałymi elementami poprzez aluminiowy profil z lotniczego aluminium (odporniejszego na zniekształcenia i lepiej tłumiącego drgania). Lotniczość lotniczością, a aluminium zastępuje tu oryginalny magnez – surowiec  droższy i doskonalszy, znany z wyjątkowości gdy chodzi o redukcję drgań.

Nie ma magnezu w muszlach, nie ma też go w pałąku, który wykonano ze stali w otoczce pianki z pamięcią kształtu i obszyciu z prawdziwej skóry.

Jeszcze ważniejszej rzeczy nie ma w odniesieniu do membran. Oryginalnie powstających w zawiesinie bakterii kwasu octowego (Acetobacter aceti), znanych z umiejętności wytwarzania biofilmu – błonki z włókien celulozowych grubości zaledwie dwustu angstremów, z których przez dehydratację i prasowanie uzyskiwano arkusze o unikalnej cienkości i wrażliwości akustycznej.

Żadne poza R10 słuchawki nie miały muszli z Aizu Zelkova, żadnym innym nie dano też takich membran. Tytułowe tych rzeczy też nie mają, pomimo powszechnego mniemania, że to naśladownictwo.

Owe braki to zła wiadomość, zwłaszcza że tamte membrany mocno dawały znać o sobie – szmerowość miały niezrównaną. Dzisiejsza technologia usiłuje je zastępować polimerowym erzacem, w przypadku HiFiMAN HE-R10P identycznym jak w HiFiMAN Susvara. Producent chwali się polimerową błonką cienkości 10⁻⁶ m, z wtopionymi złotymi elektrodami średnicy pięciu mikronów (5 x 10⁻⁶ m). Biopolimery, takie jak celuloza, są jednak inne strukturalnie od syntetycznych[3], siłą rzeczy też inne akustycznie; mało prawdopodobne, żeby na błonach syntetycznych dźwięk powstał charakterem bardzo zbliżony.

A kabel wchodzi do jednej muszli.

Podsumowując: Z innego drzewa muszle, z czego innego membrany, i przede wszystkim przetworniki nie dynamiczne a planarne. Na różnicowy dodatek elementy łączące w pałąku i przetwornikach z matali innych niż magnez, a kabel z posrebrzanej monokrystalicznej miedzi doprowadzony tylko do lewej muszli, gdy w oryginale był do obu i z beztlenowej miedzi długokrystalicznej klasy 6N w oplocie naturalnego jedwabiu nad silikonowym izolatorem. Łączówką u oryginalnych duży jack, cały ze złoconego rodu, kabel zamocowany na stałe. U naśladowcy na wymiennych kablach typowe wtyki symetryczne i niesymetryczne – wszystkie jakości przeciętnej.[4]

Wypada zatem stwierdzić, że całe domniemane naśladownictwo „legendy 10R” sprowadza się do kształtu muszli i wyprofilowania padów, które nie są co prawda identyczne, ale mają podobną głębokość. Jednak nie całe skórzane, a mikrofibrą pokryty obszar przylegania do głowy jest płaski, oryginalnie był wypukły.

Tak naprawdę nie jest to zatem próba powtórzenia z ewentualnymi poprawkami oryginalnych Sony MDR-R10, a jedynie próba sprawdzenia, jak w komorach z innego drewna, ale o identycznym kształcie, sprawdzą się przetworniki planarne z membranami od HiFiMAN Susvara.

Bądźmy jednakże sprawiedliwi – nigdzie nie napisano, że to naśladownictwo ścisłe, ani nawet nieścisłe. Mamy do czynienia jedynie z niewerbalną i werbalną sugestią, poprzez użycie symbolu „10R” i analogię kształtu muszli. Poza tymi dwoma nawiązaniami reszta okazuje się inna – największe podobieństwo kolejne, to też wysoka cena.

Kontakt z głową poprzez sam pałąk, a nie podwieszoną opaskę.

Która wynosi $5500, co na krajowym rynku przekłada się na 25 500 PLN. Tak więc to trzecie najdroższe słuchawki planarne z obecnie oferowanych, po Abyss 1266 i HiFiMAN Susvara. Najdroższe natomiast pośród planarnych zamkniętych – przed Dan Clark Audio STEALTH za równe dwadzieścia tysięcy.

Te $5500 po uwzględnieniu inflacji to i tak dużo mniej niż liczono za oryginalne R10 w 1988, ale luksusu i wyrafinowania też mniej mamy – w sumie dosyć proporcjonalnie. Opakowanie to już nie wyściełana purpurowym zamszem skórzana walizka z oprawioną w granatowe płótno dużego formatu książką, tylko przeciętnej wielkości pudełko pokryte prawdziwą, lecz nieszczególnie gatunkową skórą. Wewnątrz słuchawki na profilu osłoniętym sztucznym atłasem z towarzyszeniem ładnie wydanej, lecz nie tak luksusowo książki.

Porównajmy parametry techniczne. W oryginale było to pasmo 20 Hz – 20 kHz[5], impedancja 40 Ω, skuteczność 100 dB i waga 400 g; planarny naśladowca ma odpowiednio 10 Hz – 60 kHz, 30 Ω, 100 dB i 460 g. Te dane wiele nie mówią. Recenzowane nawiązanie w technologii planarnej okazuje się trochę cięższe – i to właściwie tyle. Pasmo przenoszenia możemy pominąć, z uwagi na fakt wzmiankowany w przypisie, a trochę niższa impedancja przy identycznej skuteczności jest prawie bez znaczenia. Współczesne wzmacniacze słuchawkowe, dobrze przystosowane do niskiej z uwagi na jej powszechność, nie będą miały z nią problemów. Dynamiczny pierwowzór był trochę wygodniejszy, wygląd miał elegantszy, opakowanie bardziej szykowne. Był jednak droższy, nie oferował opcjonalnej łączności bezprzewodowej i basu specjalnie dużo też nie miał, podczas gdy konstrukcje planarne z reguły dysponują mocnym basem. Jak będzie w tym wypadku i czy ta bezprzewodowość, w postaci dokupowanego modułu, coś jest warta, o tym się pora przekonać. Dorzucę tylko, że mimo wyższego ciężaru i prostszej konstrukcji pałąka planarne HiFiMAN HE-R10P okazują się bardzo wygodne, tym się nie musimy przejmować.

Magnezu nie użyto.

Ładne są także – drewniane muszle i u nich budzą zaciekawienie; kształt jest zupełnie identyczny, obrobiono je równie starannie, a wygląd drewna szlachetny. Pady u naśladowczych planarów są nawet wygodniejsze – ich wypłaszczony wierzchni profil lepiej przylega do głowy, a mikrofibra obszycia jest nadzwyczajnej jakości.