Recenzja: Focal Stellia

Odsłuch

Błyszczą brązem słuchawki.

   Zacznę od charakterystyki ogólnej, by przejść do sprzętowych lokalizacji i do porównań z konkurencją. Najważniejsza z tego wszystkiego jest oczywiście różnica pomiędzy Stellią a Utopią. Ta jest zarówno całościowa, jak i ma stosunkowo łatwe do zdiagnozowania składowe – jakichś dwadzieścia minut zajęło mi ustalenie, na czym się dokładnie zasadza.

Od strony całościowo wyrazowej jest to różnica między stylem optymistycznie słonecznym, a nie aż pesymizmem, ale z dodaną nutą melancholii i księżycowej poświaty. Można nawet powiedzieć, że pejzaż muzyczny Stellia nie jest, wbrew nazwie, oświetlany przez srebrzącą się mocnym, białym światłem Jutrzenkę – gwiazdę wstającego poranka – tylko przez złoty Księżyc w pełni, albo i samo Słońce. Podczas kiedy Utopie to bardziej Księżyc w nowiu, czego nie należy mylić ze stopniem wypełnienia, gdyż chodzi o sam nastrój. Bardziej pytający niźli wiedzący i z lekkim niepokojem, a nie przede wszystkim z samozadowoleniem oraz krzepką pewnością siebie. I teraz – z czego to wynika? Ano właśnie z tamtego wytłumienia po stronie wewnętrznej muszli za przetwornikiem. Wprawne ucho momentalnie wyłapie, że w Utopiach mamy więcej sopranów. One trochę się skarżą, coś srebrzą, coś zawodzą. Co łączy się z drugim czynnikiem – w Utopiach wybrzmienia są dłuższe.  Wespół z tą sopranową nutą, która nie tylko się zjawia, ale też i dłużej wybrzmiewa, daje to te melancholie i bardziej zamyślony klimat. Gdy odpowiednim doborem toru, szczególnie lampowego, zadbamy o to, by Utopie nie grały nazbyt ciepło (do czego mają pewną skłonność i co w kontraście z tymi długimi sopranami drażni), wówczas dostajemy w nich słuchawki bardziej po męsku płaczące.

Myślicie, że zwariowałem? Że płacz niemęską rzeczą, bo chłopaki nie płaczą? Chłopaki może nie, bo to zwyczajne kmioty, co w życiu niczego nie przeszły, niczego nie widziały. Ale wystarczy sięgnąć do historycznych źródeł, relacji naocznych świadków, by na przykład przeczytać, że pod Grunwaldem, stojąc naprzeciw siebie król Jagiełło i Wielki Mistrz Ulryk zalewali się łzami. Płakały obie armie, gdyż dobrze to wiedziały, do czego dojdzie zaraz. (A ty, „niepłaczący chłopaku”, gdyby cię tam wsadzić na konia i dać do pierwszych rządów, tobyś się zesrał w siodło, tyle byłoby z niepłakania.)

O pięknie zdobnych maskownicach.

W kontekście tego Focal Stellia są bardziej po kobiecemu radosne i z siebie zadowolone, jednakże inne cechy mają męskie – bas niski, dźwięk mocarny i stuprocentowe wypełnienie. Bardziej wydają się pełne brzmieniowo, bo brak tych odfiltrowanych sopranów, a wraz z nimi części rzewności i części delikatności. W efekcie nie ma też tak jawnego poczucia ogromu i brak obrazowania wnętrz. Obraz brzmieniowy dają bliski, mocny, treściwy, ale zarazem bardziej jednowymiarowy. Co, wespół z innym nastrojem, jest drugą główną różnicą – Utopie lepiej władają dźwiękiem jako składnikiem przestrzeni. To też momentalnie się czuje, ich trójwymiarowe rysowanie i pietystyczne podejście do relacji dźwięk-przestrzeń. Sam dźwięk zostaje opowiedziany bogaciej, ma te niezdjęte składowe; a one, obok jego brzmieniowej rozmaitości, dają także poczucie obcowania dźwięku z przestrzenią. Tego u Stelli nie ma, a ściślej zostaje zredukowane.

W całościowym wyrazie dźwięk dany przez Utopie robi wrażenie z lekka wklęsłego (tak jak ten Księżyc nad nim), a w każdym razie się nie rozpiera. Jest posępniejszy, subtelniejszy, bardziej przenikliwy, bardziej wielowątkowy i bardziej delikatny. Na dodatek igra z przestrzenią, czuć doskonale przestrzenne relacje. Wyłaniają się wnętrza, za pierwszym planem dalsze, wszystkie formy dźwiękowe okazują się bardziej przestrzenne. Natomiast u zamkniętych Stellia jest przede wszystkim frontalny atak na całej linii pierwszego planu, od najdalszego prawa do najdalszego lewa, dużymi, mocnymi, wyrazistymi brzmieniami. Bas bardziej się zaznacza, soprany tak się nie skarżą, wokaliści są więksi, ciężsi, dojrzalsi i bardziej pewni siebie. Całe zaś brzmienie ewidentnie wypukłe, aż rozpiera się sobą. I to też bardzo jest dobre, chociaż zupełnie inne. Dla amatorów mocnego basu prawdziwa uczta z przystawkami, a te przystawki znaczące, ponieważ mimo wielkich rozmiarów bas nie daje zniekształceń.

Śmiem wobec tego twierdzić, że wyścielenie EVA i towarzyszące mu dyfuzory o rewir basowy także dbają i nawet bardziej udanie. Mimo niskiego zejścia nie towarzyszy mu nigdy przester, ani nie zajeżdża średnicy, i przede wszystkim nigdy nie jest tubalny. Mocniejszy i jeszcze niżej schodzący bas z Ultrasone T7 dawał wprawdzie wyraźnie wyższe ciśnienia i całościowo robił większe wrażenie, ale przy słabszych nagraniach potrafił brzmieć jak z rury, czego u Stelli nie było – nie było nawet nigdy. Z drugiej jednakże strony u T7 o wiele mocniejsze zjawiały się soprany, też dając, identycznie jak u Utopii, ten taniec dźwięku z przestrzenią, rzewność i zamyślenie. Brzmienia bardziej subtelne i bardziej wieloskładnikowe, ale trudniejsze dla toru i więcej wymagające od nagrań. Pod względem wszystko strawności, w sensie trawienia słabych nagrań, Stellia są znacznie lepsze – zły materiał muzyczny czyniąc prostszym ale ładniejszym. Zarazem nie jest tak, że u nich tylko radość. Smutne tematy też są smutne, lecz nie tak rozdzierające.

Cuir pleine fleur, czyli skóra licowa.

Wróćmy raz jeszcze do sopranów. W sporządzając dopiero co recenzji Audio-Techniki ATH-L5000 wielokroć przywoływałem kwestię nadzwyczajnego rozciągania przez nie przestrzeni sopranowej i tego konsekwencji. Konsekwencji w postaci albo wielkich połaci otwartego terenu, albo dokładnego obrazowania wnętrz – zależnie gdzie muzyka. I konsekwencji drugich, równie ważkich – zdolności wyrysowanych po mistrzowsku pudeł rezonansowych. Przykładowo sławna solówka perkusyjna z jeszcze sławniejszego Sing, Sing, Sing Benny Goodmana, grana jest u tej Audio-Techniki na całkiem innych bębnach – i wierzcie mi, prawdziwszych. Ale, o czym też tam pisałem, prawda nie musi być tą strawą, która smakuje najlepiej. Pełne, optymistyczne i mocne dźwięki Focal Stellia są bardzo przyjemne w doznaniu i komuś w smaku zapewne lepsze. Są „yummy!” – jak mawiają Amerykanie; to brzmieniowe Big Macki – kupa radości w uszach. Sopranowe zawodzenia Utopii i T7 zostają z łez otarte i dobrze nakarmione, a jednocześnie dźwięk wciąż zachowuje należytą  dźwięczność i eleganckie wybrzmienie – jest bliski, mocny, pełen werwy i potęgi basowej. Jednakże względem tamtych bardziej też prostoduszny, mniej harmonicznie złożony. Mniej także kontrastowy, nie potrafiący tak subtelnie ukazać rzeczy delikatnych w kontraście do spraw większych. Lecz za to dobrze oczyszczony z pasożytniczych odbić, udanie poskładany w całość i z równym przebiegiem pasma. To też jest duża wartość, to także duża sprawa. Zwłaszcza, że sumarycznie jest dźwiękiem high-endowym; nie z himalajskich wprawdzie szczytów, ale na pewno z górnej półki. Z drugiej strony względem takich Meze Empyrean, nie mówiąc o flagowej Audio-Technice, wydaje się okrojony z brzmieniowego bogactwa, skutkiem czego bardziej powszedni. Emocjonalnie bardziej jednowymiarowy i ze zredukowaną przestrzenią. Cały trochę na jedno kopyto, chociaż przyjemnie optymistyczny i pozbawiony zniekształceń. Jednak Utopie to wyższa klasa – tego się nie da ukryć. Sądząc po gremialnych pochwałach i dobrze idącej sprzedaży, klient nie ma o to jednak do Focal Stellia pretensji i cały jest zadowolony. Niemniej wymagający użytkownik, obyty z najwyższej ligi słuchawkami i do nich wzmacniaczami, będzie cokolwiek kręcił nosem, nie dla niego te uproszczenia. Zależą zresztą od utworu: czasami całkiem nie znać, ale czasami mocno.

FOCAL – i jasna sprawa.

Nie kupiłbym sobie więc tych Stellia, natomiast Utopie chętnie.  Można jednakże lubić taki oczyszczony z sopranowych pogłosów, bardzo dobrze zrobiony plan pierwszy; tego się łatwo słucha i w Stellia zrobiono to świetnie. Wszystko okazuje się akuratne i wbija się do głowy imponującą falą brzmienia, jedynie otoczenie cokolwiek wraz z tą redukcją znika, dość wyraźnie się redukuje.