Recenzja: MOONDROP Venus

Dźwięk

   Jak oceniać słuchawki? To pytanie powinno dostać dawno temu odpowiedź, bądź uporczywie powracać w każdej słuchawkowej recenzji. Ani tak, ani tak jednak się nie dzieje, zwyczajem dylematów ta sprawa dynda w zawieszeniu. Różnego stopnia podobanie albo niepodobanie, poparte w różnym stopniu dodatkiem technikaliów, to jedyna odpowiedź – jednoznacznych kryteriów brak. Ale trudno mieć o to pretensje, bo jak niby oceniać? Wszak chodzi właśnie o podobanie, które jest subiektywne, a wygoda noszenia i ocena wyglądu też osobniczo są zależne. Co oczywiście nie oznacza, że wyświechtany przykład słuchawek Sennheiser HE-90, zwanych potocznie Orfeuszem, nie ukazuje jakościowego wzorca odnośnie brzmienia i wygody, też elegancji wyglądu. Czytałem wprawdzie idiotyczne opinie usiłujące krytykować, ale chodziło w nich o popisy i zwracanie uwagi, a nie o stan faktyczny. Nie istnieją więc obiektywne kryteria z użyciem zbioru parametrów wyznaczających ocenę (co tyczy dla przykładu samochodowych silników), ale mamy przynajmniej pewien ważny punkt odniesienia, aczkolwiek mają go jedynie ci, którzy mieli okazję tych Sennheiser Orfeusz dłużej sobie posłuchać. Jako kontrę na takie dictum ktoś może zauważyć, że przecież bardzo często, właściwie zwyczajowo, ocenę brzmienia sprowadza się do ocen podzakresów i osobnego oszacowania walorów scenicznych, na co mogę z kolei powiedzieć, że taki podział podziałem, a jak te podzakresy oceniać, też tego dokładnie nie wiadomo. Czy bardziej zdawać się na intuicję i powstałe wrażenia, czy może na porównania do innych przykładów o zbliżonym budżecie, albo do żywych koncertów, a może w głównej mierze bazować na wykresach i kryteriach technicznych? Odnośnie tego ostatniego wielokrotnie kiedyś pisałem, że tylko zamąca to obraz, ponieważ świetnym brzmieniem mogą się wykazywać słuchawki o dalece odmiennych wynikach na wykresach. Odnośnie zaś mnożenia porównań i jak najszerszej relacji z wrażeń – to cóż innego nam zostaje?

      Sporo powyżej napisałem i nic z tego nie wynika, poza sygnalizacją niepewności jak ocenić przedmiot recenzji. Zabieram się do tego znów drobiąc przed wdepnięciem, całkiem tak samo jak w przypadku dopiero co zrecenzowanych Final D7000. I znowu są to świeżej daty słuchawki planarne, tym razem chińskie, a nie japońskie, za największą różnicę względem tamtych mające pięć razy niższą cenę. Oprócz planarnej konstrukcji jeszcze jedno je łączy – oba planary dużo zyskują po zastąpieniu własnego kabla którymś w wyższym gatunku. Natomiast gdy chodzi o brzmienie…

      Ocena brzmienia Moondrop Venus nastręcza tylko jednej trudności – jak wysoko je spozycjonować? Cenowo oszacowane zostały na owe trzy tysiące, i to z pewnością jest okazja. Takiej jakości słuchawek za tak relatywnie mizerny pieniądz nie znajdziemy ot tak, zwłaszcza odkąd NightHawk i Quad ERA-1 z rynku pierwotnego zniknęły. Być może z aktualnych Grado RS1x są podobnej (wyższej/niższej?) jakości, ale wypadną drożej, a Fostex TH610 to też kawał słuchawkowego drania, zwłaszcza gdy chodzi o rozdzielczość i szczegółowość, ale czy kompleksowo? Jeszcze całkiem niedawno za o tysiąc zwiększoną kwotę można było nabywać fenomenalne moim zdaniem Beyerdynamic T1, ale ich trzecia generacja mocno rozczarowała, to już nie te słuchawki. Są oprócz tego bardzo dobre Monoprice, Takstary oraz najtańsze Crosszone, także produkty Sennheisera z szerokiej gamy krewnych modelu HD600 i gama modeli od Ultrasone, a w takim razie te Moondrop Venus, ze swą jakością w tych pieniądzach, nie są same jak palec, ale i tak są wyjątkowe.

      Ich wyjątkowość wyznacza kilka atrybutów poza ogólną jakością. Wszystkie ich akustyczne podzakresy są więcej niż w porządku, do tego przestrzeń godna pochwał, lecz oprócz tego jeszcze coś, a nawet kilka cosiów. Z takich bardziej ogólnych są wyważone i muzykalne. Utrafienie w tonację intuicyjnie odbieramy jako celne, jedynie podczas pierwszych minut pierwszego słuchania wydało mi się, że są obniżone i mają deficyt sopranów, ale to po półgodzinie minęło; żadnego deficytu nie ma, a tonację uchwycono właściwie. – Nie czuć przesunięć w żadną stronę, chociaż można sobie nieznacznie tonalność modyfikować, przesuwając słuchawki nad uchem, na co pozwala ich objętość. Ku przodowi zjawi się zwyżka, a ku tyłowi obniżenie, ale kiedy zostawić muszle w spokoju, zagrają akuratnie. Trzeba jedynie zadbać o to, by zawieszka pałąka zbyt nie ściągała ku górze, bo kiedy ją przytrzymać i muszle lekko w dół, brzmienie się jeszcze poprawi. (Zapewne z czasem będzie się tak działo samo.) Tonalność zatem utrafiona, a muzykalność bez zarzutu, ba – jeszcze z dodatkami. Melodyka płynnie łączy frazy i jest tak doskonała, że z dużym trudem akceptowane przeze mnie klasyki orkiestry dętej Glenna Millera, ze sławnym „Mood” na czele, sprawiły mi samą frajdę, bez śladu pejoratywu. A przecież puzon, moi mili, to nie brzmieniowe konfitury – jak fuknie, można z butów i pooglądać gwiazdy. A tu sama przyjemność. Ale nie sama tego typu, bo te Moondrop coś jeszcze w sobie mają – dodają wyjątkowo długi zaśpiew oraz niezwykłe czucie otwartości. Na zaśpiew ktoś może nie zwrócić uwagi, gdyż tylko niektórzy zwracają, a inni to wpisują w ogólną muzykalność, ale jest też ta wyjątkowa otwartość, jak również to, co audiofile nazywają tlenem, a na to już każdy oceniający z pozycji konesera musi zwrócić uwagę. To jest właśnie to ekstra, w tym czuje się niezwykłość – wysoką nieprzeciętność księżycowo-wenusjańskich słuchawek. Ale też i ten zaśpiew jest ponadprzeciętny sobą, bo to nie sam długi sustain, ale także mienienie – dodatek ekstra modulacji. Efektem nie tylko poetyckość z ramienia muzykalności i wzmagających tęskność długich wybrzmień, ale też wzbogacony koloryt, efektowny muzyczny zakrętas i lepsze czucie dali. Brzmienie tych Moondrop przekracza zwykłą wysoką jakość, ma artystyczne zacięcie; potrafi tchnąć w muzykę subtelność, potrafi i aromat. Coś, coś niczym motylki u zakochanego w brzuchu – ślad takiego uczucia pojawia się i tu. Mózgowy szlak dopaminowy połechtany zostaje inaczej niż ma to miejsce przeciętnie, zjawia się w doznawaniu przyjemności dodatkowa wibracja.

     Wracając do cech ogólnych, jest jeszcze jedna ważna, a mianowicie ciepły powiew. Słuchawki grają płynnie i na otwartej przestrzeni, a medium mają tlenowe i całkowicie transparentne, choć naznaczone ruchem ciśnień i znaczną dawką drobin. Do tego dochodzi ciepłość brzmienia oraz gładkość konturów. Dobrze wypełnione brzmieniowe wnętrza obiegają gładkie kontury i czuć też w tym ślad słodyczy, a przede wszystkim czuć ciepło. Nie są to zatem nauszniki dla lubiących posępność – i nie są z trzech powodów. Nie znać chłodu i nie znać surowości, krawędzie się nie strzępią. Nie będzie zatem muzyki jakbyśmy wyszli z burzy, że zimny prysznic, sine niebo, parasol cały w strzępach. Brzmienie, tak jak podejrzewałem, stanowi przeciwieństwo metalowego wyglądu – muzyka jest biologicznie ciepła i biologicznie opływowa. Na całe szczęście zaokrąglanie dźwięków nie jest motywem przewodnim, zdarza się meszek na powierzchniach tekstur i nawet samo strzępienie. Ale ciepło i pełność trwały nieustępliwie, przynajmniej z moim sprzętem. Gdyby nie ta otwartość, zrobiłoby się duszno, ale otwartość jest wspaniała, a tlen wietrzy nadmiar ciepła. Muzyka łasi się i śmiga, ma wdzięk i ma szlachetność. Ma także dużą dawkę mocy, bo chociaż bas nie schodzi aż tak nisko jak w HiFiMAN Susvara, tym bardziej w Ultrasone Tribute 7, to może poczęstować bardzo konkretnym kopnięciem – jest strona potęgowa nie tylko w sensie wielkiej sceny. Wszystko to razem się układa we wzorzec brzmienia łączącego wyjątkową łatwość słuchania z rewelacyjną jakością ogólną, gdzie bez udziału dyfuzora soprany też pracują na rzecz naturalności, a jednocześnie nie ma żadnych odnośnie nich deficytów. Sumarycznie więc świetnie i za śmieszne pieniądze; gdyby tak grały słuchawki za kilkanaście tysięcy, nikt nie mógłby się czepiać.

      Wszystko powyżej to opisy brzmienia zaistniałego przy komputerze, pora na tor z odtwarzaczem. I już się za to brałem, ale akurat wrócił po założeniu lepszych wtyków przy muszlach flagowy Tonalium dla Susvar, taki grubszy o warstwę tłumiącą mikrodrgania i przedmuchany swego czasu w laboratorium Metrum Lab. (Odnośnie czego tajemnicą, na czym to „przedmuchiwanie” prądem dokładnie polega.) Ogólnie kabel gruby, sztywny i ciężki, a zatem niewygodny, ale ingerujący w brzmienie swymi pozytywami. W odniesieniu do Moondrop przekierowujący nacisk stylistyczny z subtelnej elegancji à la elektrostaty na szybkość i dynamikę, co wespół z procesorem K2 w przetworniku i tymi już opisanymi zaletami dało brzmienie tak wciągające, że do trzeciej w nocy siedziałem smakując kolejnych utworów; i nie znalazł się taki, który by mi się nie spodobał. Być może były to akurat „te godziny”, najlepszy czas na muzykę, ale niezależnie od tego, jak na słuchawki za trzy tysiące, grało porywająco. Była w tym smakowitość, była werwa, był blask i high-endowy sznyt – inaczej bym przecież nie słuchał, skończyłbym po parunastu minutach.

      Czym względem tego wyróżnił się tor nominalnie lepszy? Cóż, wyróżnił się po prostu lepszością: bardziej drobiazgowo skanował tekstury i mocniej akcentował przejścia melodyczne oraz specyfikę brzmień, dzięki czemu poczucie realności nabierało głębszej esencji i jednocześnie to samo odnośnie poczucia piękna. (O ile muzyka była z tych, które o piękno dbają i je potrafią realizować.) Ale ogólnie to nie był dramatyczny skok, za dobrze wcześniej grało. Już przy komputerze realność potrafiła wzbudzać niepokój miarą swojego autentyzmu, a tu zostało to tylko trochę wzmocnione i podkolorowane. Jedyne, do czego można by się przyczepić odnośnie high-endowych wyżyn, to melodyjność nie aż taka jak u najlepszych z najlepszych, czyli dziś przede wszystkim elektrostatów typu DCA Corina albo planarów typu Abyss i dynamików poziomu Focal Utopia. Też i to czucie realności nie aż na poziomie AKG K1000 czy Stax SR-X9000, ale kiedy się zapamiętać w słuchaniu, to tego prawie nie znać, albo i nie znać wcale. Bo wszak nie o to w słuchaniu chodzi, by rozpamiętywać jakości, tylko żeby muzykę przeżywać, a tutaj poziom tych jakości był taki, że przeżywaniu szedł w sukurs, a nie jemu przeszkadzał.

     Zostało sprawdzić jak te MOONDROP Venus sprawdzają się ze sprzętem przenośnym, bo przecież ich skuteczność nie stała się tak duża bez powodu, tylko dla grajków przenośnych. Tu już sięgnąłem po ich własny kabel, który dla tej samej przyczyny uczyniono leciutkim i giętkim, też zakończono wtykiem Pentacon, najlepszym dla źródeł przenośnych.

      KANN ULTRA powiedział swoje, prezentując współpracę z Moondrop jako brzmienia osadzane w dużych po ogromne przestrzeniach i bez żadnego oporu propagujące aż po zrywanie się do lotu (Divertimento Mozarta). Brzmienie o mocno zaznaczających się obu skrajach pasma i średnim zakresie bez ocieplania ani chłodu, w manierze uczuciowej prędzej posępnej niż radosnej (srebrzony kabel i styl odtwarzacza), dobrze pasującej do każdej muzyki, ale najbardziej do symfonicznej, elektronicznej i rocka. Perkusyjny power był przy tym pełnowymiarowy i utrzymany w atmosferze niezakłóconej widoczności, z doskonale widocznymi obrysami dźwięków i czuciem faktur membran. (Rammstein, Metallica, inni.) Jednocześnie na drugim biegunie Ella Fitzgerald śpiewająca „Oh, Lady Be Good!” zachowywała wspaniałą miękkość głosu, właściwe sobie frazowanie i czuć było nawet tchnienie ciepła, a nie jedynie melodykę. Ciepła co prawda śladowego, żadnej tam buchającej atmosfery, no ale przecież ciepła. Taka temperatura przekazu mnie samemu odpowiadała, bowiem gorąca, jak dla mnie, wymaga maksymalnej jakości, a tu ta jakość była wysoka, ale dotknięcie neutralnych temperatur dobrze tej jakości służyło. Poza tym ciepły Bach albo ciepły rock – komu będą potrzebne? Tu zaś nie było ciepło ani zimno, tylko w sam raz dla każdego nastroju. Poza tym im odtwarzacz dłużej grał, tym robiło się cieplej, więc… Więc w sumie świetnie się słuchało i to kolejne z pęczniejącej gamy niedrogie a wybitne słuchawki. Nie klasy Focal Utopia czy Grado PS2000, ale ocierające się już o taką przy cenie wielokrotnie niższej. I tę mające cenną własność, że zdolne tak angażować słuchacza, iż nic z tych różnic nie zostanie, wylatują poza świadomość. A to z tej głównie przyczyny, że nic słuchaniu nie przeszkadza. Przynajmniej mnie nie przeszkadzało. W tym graniu nie ma zadr; jest pozbawione wad i ma szeroką gamę zalet. I jeszcze jedno na sam koniec – nagrania z materiału SACD pokazały wyższość zarówno w sensie realizmu, jak i dynamiki. Nielubiana przeze mnie Diana Krall wparadowała mi do głowy i była bezczelnie obecna.