Recenzja: Final D8000 Pro Limited Edition

    Dla trzecich słuchawek z serii D8000, bardzo nieznacznie od dwóch wcześniejszych odmiennych, nie ma potrzeby sporządzania od podstaw recenzji, niemniej podstawowe rzeczy trzeba przypomnieć.

    Firma Final Audio z siedzibą w Jokohamie została założona w 1974 przez nieżyjącego już Kanemori Takai – i jak niejedna japońska znana teraz głównie z produkcji słuchawek zaczynała od gramofonowych wkładek. Stopniowo rozszerzała ofertę na gramofony, wzmacniacze oraz głośnikowe kolumny, by pod koniec lat 70-tych zaoferować już pełne zestawy audio, lecz jeszcze nie słuchawki. Te pojawiły się dopiero w 2009, po wcześniejszym wzmocnieniu kapitałowym związaniem z Japan Molex LLC (producentem kabli i złączy, kooperantem Sony) i następnie wspólnym przejęciu fabryki słuchawek w Clark na Filipinach.

    Skracając historię do minimum: najpierw przejęta fabryka produkowała słuchawki dla innych marek japońskich, następnie Final stworzył własną na terenie Japonii, i to w niej powstają słuchawki sprzedawane dzisiaj pod jego marką.

Muzeum Final Audio

    Po raz pierwszy recenzowałem ich produkt w 2014; recenzja Final Audio Design Pandora Hope VI pisana była równe osiem lat temu. Bardzo mi się te pierwsze podobały, tym bardziej, że były niezwykłe – ich osobny przetwornik realizujący wysokie tony wzorowany był na stosowanych w aparatach słuchowych (tzw. z kotwicą zrównoważoną), oferując sopranową ekstensję niespotykanych zasięgów. Później przyszły recenzje kolejne, modeli zarówno wyższych jak i niższych, dla których smutnym wspólnym mianownikiem pozostaje dotyczenie świetnych słuchawek już nieobecnych na rynku. Jedynie dwie najpóźniejsze recenzje wciąż pozostają aktualne; obie odnoszące się do słuchawek z sygnaturą D8000 w nazwie.

    Pierwsze z nich, zwące się Final D8000 po prostu, pojawiły się pięć lat temu, w 2017. Jako świadectwo technicznego urodzenia, zarazem powód przybycia, zaprezentowały nowatorski układ propagacji dźwięku poprzez specjalne kanały na styku pady-przetworniki, dzięki którym konstrukcja sprawiająca na pierwszy rzut oka wrażenie zamkniętej zapewniała rzadko spotykaną otwartość brzmieniową. (Do tego niemal stopnia, jakbyś słuchawek na uszach nie miał.) Mało tego – dające wrażenie pełnej otwartości kanały akustyczne zaprojektowane przez inżynierów Finala pozwalały się przeprogramowywać, dając tej otwartości różny stopień, co za tym idzie różne brzmienia. Recz od strony praktycznej była przy tym dziecinnie prosta, ograniczająca się do przekręcania ruchomych obwodowo padów.  

Final D8000 PRO Limited

    Wszystko to jednak nie brało się tak naprawdę głównie z chęci zapewnienia mniejszej czy większej otwartości, tylko chęci eliminacji zniekształceń. Te bowiem od samego początku trapiły  słuchawki planarne, u których zespolone z membranami, na całej ich powierzchni ciasną serpentyną biegnące nitkowate cewki, poruszane były obustronnymi magnesami zawieszonymi tuż nad membraną. Co dawało świetną kontrolę i piorunującą szybkość odpowiedzi akustycznej (pokrewne elektrostatom), ale uniemożliwiało membranom duże wychyły, niezbędne do prawidłowej reprodukcji basu. 

    Bas zatem nie był prawidłowy, zwyczajnie taki być nie mógł – a jego z technologicznych ograniczeń wynikający niedobór kompensowano brutalnym biciem membran o magnesy i zamkniętością komór, pozwalającą trzymać dźwięk przy uchu i dzięki temu zgęszczać. Co stwarzało pozory potężnej basowej mocy właśnie u słuchawek planarnych, podczas gdy było w rzeczywistości tanim kompromisem kosztem prawidłowej propagacji fal akustycznych i zniekształcania dołu pasma. (Mała precyzja i rozdzielczość.) Tego rodzaju mistyfikacja z basową potęgą w roli głównej mogła się wprawdzie podobać przeciętnemu odbiorcy, ale nie mogła brzmieniowym ani konstrukcyjnym purystom. Inżynierowie Finala, jako puryści właśnie, podeszli do sprawy planarnych niedomogów poważnie, stawiając sobie za cel ambitne zadanie usunięcia ich wszystkich.

    Już w 2014 rozpoczęły się prace, a na połowę 2017 gotowe były spełniające ten wymóg słuchawki. Jako jedyne mające membrany z wytrawionymi a nie przyklejonymi lub napylonymi elektrodami cewek, co dało dwa atuty: ogólny tej membrany spadek masy i pozbycie się z jej powierzchni kleju. Pierwsze pozwalało na większą reaktywność, szczególnie cenną przy odtwarzaniu wysokich częstotliwości; drugie na większą elastyczność – cenną tak samo dla każdej.

    To wszakże jeszcze mało. Na całościowe usprawnienie złożył się też układ AFDS (Air Film Dumping System) – czyli to właśnie usprawnienie słuchawkowej komory, dzięki któremu zaistniała niespotykana otwartość. Jednak cel był bardziej złożony: system regulatorów przepływu powietrza z obydwu stron przetwornika zapewniał nie samą tylko swobodę wypływu, ale też brak kontaktu membrany z napędzającymi jej cewki magnesami. Drogą skomplikowanej obróbki matematycznej przedzierzgniętej w złożony układ techniczny, udało się basowe wychyły zredukować bez utraty jakości odtwórczej; membrany w Final D8000 przestały potrzebować dużych wychyleń, by bas został świetnie oddany. Świetnie, to znaczy zarówno potężnie jak precyzyjnie i z towarzyszeniem poczucia percepcji dźwięku w przestrzeni otwartej, jakby nie poprzez słuchawki.

    Rok 2019 to data powstania Final D8000 w wersji PRO; modyfikacji zaistniałej w następstwie nacisków branży profesjonalnej, a ściślej tego jej odłamu, który zajmuje się muzyką rozrywkową w wydaniu współczesnym. Współczesnym, czyli głośnym, a nie jakieś rzewne piosenki z kawiarnianej estrady i poezja śpiewana. Dopiero z materiałów uzasadniających powstanie wersji PRO zainteresowani mogli się dowiedzieć, że wersja pierwsza była tworzona głównie z myślą o muzyce klasycznej, dla której najważniejszą rzeczą reprodukcja wysokich tonów oraz realizacja gwałtownych przejść dynamicznych z cichości do głośności. Tymczasem dla nagraniowców i didżejów ważniejszą możliwość słuchania cały czas muzyki głośnej i bardzo głośnej, też oddawanie jej ferworu. Dla nich stworzono wersję PRO, której zmieniona membrana pozwoliła przestroić słuchawki ku dołowi i lepiej słuchającemu się odnajdywać pośród naporu decybeli. Profesjonalistom poszła także na rękę, a dokładniej na uszy, zmiana faktury padów, w przypadku których u wersji PRO zrezygnowano z obszycia gąbek gładką, satynową materią, na miejsce której zjawiło się obszycie z mechatej Alcantary zaopatrzonej w specjalne włókna do pochłaniania potu i wentylacyjne otworki.  

Niby raz jeszcze to samo…

    Na tym polegały jedyne zmiany, jeśli pomijać to, że muszle mogły być u PRO też srebrne, a nie wyłącznie czarne. Wszelako zmiany dające brzmienie inne (kto nie wie, niech się dowie, że pady też zmieniają brzmienie).

    Odnośnie owej zmiany brzmienia dawało się zauważyć oprócz deklarowanego obniżenia tonacji oraz wzmocnienia basu (które faktycznie zaistniały), także wzrost trójwymiarowości dźwięków na całym obszarze pasma, co było rzeczą świetną. Nie tylko bowiem dzięki temu lepiej były profilowane (więc przy okazji odporniejsze na zniekształcenia przy słabszym  materiale nagraniowym), ale też lepiej obrazowały się struktury harmoniczne, bardzo silnie oddziałujące chociażby w przypadku fortepianu. Jedyne pogorszenie względem modelu wcześniejszego dotyczyło zmniejszenia się indywidualizmu wokali, jako nieuniknione następstwo zmniejszenia roli sopranów przy kreowaniu brzmienia.