Grado, Grado – raz, dwa, trzy….cztery

Odsłuch cd.

Drewno drewnu także nierówne.

   Kolejne Grado – GS2000e, co to je właśnie trochę krytykowałem – są diametralnie odmienne. Do realizmu dążą uparcie, chociaż do niego nie docierają. Tym niemniej (zwłaszcza bez porównań) stwarzają takie wrażenie; można łatwo się nabrać. Bo przede wszystkim są szczegółowe i niezwykle otwarte. Ta ich otwartość jest zjawiskowa i opisana została w recenzji w otoczce samych pochwał. Natomiast jak chodzi postać dźwięku, to mają niestety mankament każący im oddać palnę pierwszeństwa profesjonalnemu modelowi flagowemu – mniej swój dźwięk wypełniają. Ten przez nie podawany lżejszy jest niż ten prawdziwy, choć trzeba przyznać nieznacznie i przy dobrych nagraniach to się niemal zatraca. Niemniej zdecydowanie bardziej bazujący na propagacji niż wypełnieniu, a za to ta propagacja u nich to jest prawdziwy rarytas. Źródła względem GS1000 i GS1000i okazują się w wydaniu GS2000e dużo większe i bardziej „promieniste”. Nie tak dobrze umiejscowione i nie tak artystycznie skoligacone z przestrzenią, ale za to oddziałujące szerzej – dużo bardziej propagujące. I to jest niewątpliwie prawdziwe – żywa muzyka słuchana z bliska ma właśnie taką postać. Więc gdyby się to komponowało jak u tamtych równie udanie z przestrzenią i przekładało na perspektywę, to one byłyby dużo lepsze. Jednak tak się nie dzieje, ujęcie całościowe się okazuje skromniejsze. Punktami ta muzyka jest lepsza – znacznie nawet – ale całościowo się tak dobrze nie zbiera. Ani kompozycyjnie, ani też obszarowo. Nie daje tak jednolitego wyrazu brzmieniowego, ani tym bardziej poczucia romantycznego ogromu. Jest świetna: transparentna, całkowicie otwarta, do bólu aż szczegółowa, piekielnie szybka, na miarę autentyzmu dynamiczna i kapitalnie wybuchowa, a także na kształt żywej promieniująca. Z tłem na dodatek ciemnym, na którym sopranowe rozbłyski prezentują się zjawiskowo, i z mocnym czuciem medium, które dosłownie oddycha. Więc natychmiastowa fascynacja, zwłaszcza przy dobrych nagraniach. Kwintet Dave Brubecka porażał wręcz autentyzmem – muzyka sypała iskry, saksofon rozrywał powietrze. Czuło się tę muzykę na sobie i całym się w niej było. Więc bezpośredniość całkowita, pomimo pewnego niedostatku definicji i całościowej finezji. Nie do końca obrobionych powierzchni i za nimi uszczuplonego wypełnienia oraz nie takiej przestrzeni. Lecz mimo to pałki perkusji na membranach porażająco żywe i odgłos całych bębnów zjawiskowy. Więc jazz że się zakochałem, ale już muzyka filmowa nie taka, bo również pewne ubytki melodyjności, no a przestrzeń w kontekście tych dawniejszych, to już w ogóle nie ta, choć jak to u Grado duża i jak najbardziej zaznaczona. Nie tak jednak dobrze zorganizowana i nie tak przemawiająca do wyobraźni. Pozbawiona upiększającej addycji w postaci niedostrzegalnego niemalże pogłosu, przez którą i za którą można umrzeć z tęsknoty. A jednocześnie sam pogłos nagraniowy w razie czego obecny, ale już jako zaburzenie, jawna denaturalizacja. Więc do słabszych nagrań nie bardzo, a GS1000i jak najbardziej; u nich pogłos właściwie tylko upiększający. Bez takiej bezpośredniości, do muzyki pewien dystans, ale poetycki całokształt bez wątpienia artystycznego formatu. Nie jako kolaż zdjęciowy (skądinąd imponujący), lecz jako rodzaj wizji – wizji super upojnej.

I na sam koniec flaga flag – flagowe PS2000e. Porównawczo się przysłuchując trudno było nie odnieść wrażenia, że stanowią swoistą syntezę. Tyle że operującą wyraźnie niższym od pozostałych dźwiękiem i bardziej wypełnionym. Nie tak eksplozyjnym w efekcie przy niższych poziomach głośności, nabierającym cech wystrzałowych dopiero w wyższym natężeniu. Ich trochę cofnięte, złagodzone soprany nie aż tak były promieniujące, co trochę na ich polu temperowało realizm, jednakże z drugiej strony wypełnienie i modelunek bliższy dużo był w kreacji tych PS2000e muzycznym realiom, a więc klasyczne coś za coś. Przy czym jeszcze wspomagała tę autentyczność nie sama większa głośność, ale też jakość źródła i wzmacniacza.

I to też ma znaczenie.

W torze z referencyjnym odtwarzaczem ich soprany wyraźnie ożyły, zyskując mocno na prawdziwości, podczas gdy autentyczniejsze przy komputerze z GS2000e się okazały przejaskrawione. Te z PS2000e tu i tam o wiele bardziej melodyjne, głęboko brzmiące i ze wszystkich najbardziej trójwymiarowe, a na dodatek w lepszym torze także prawdziwsze w sensie czynnika „crisp”. I jeszcze jedno się narzucało w bardzo wyraźny sposób – te mianowicie z profesjonalnego flagowca pracowały na rzecz zdecydowanie lepszej holografii. Albowiem owe iskrzące i przy komputerze niewątpliwie bardziej brzmieniowo autentyczne wysokie z GS2000e pod jednym, ale istotnym, względem były upośledzone – nie propagowały na głębię. Świetnie promieniste i realistycznie ostre, promieniowanie swe emanowały wyłącznie w płaszczyźnie pierwszego planu i cośkolwiek także ku słuchaczowi, podczas gdy cały dźwięk z PS2000e był zdecydowanie bardziej sferyczny i mocniej penetrujący na głębię. To, obok tej świetnie chwytanej tonacji i potęgi ogólnej, stanowiło jego wyjątkową zaletę, choć gdyby w zakresie sopranowym było nieco bardziej pikantnie i z towarzyszeniem większej otwartości, stałby się jeszcze realniejszy. Takie coś musiałoby jednak odbić się na łatwości słuchania, a tego pewnie twórcy nie chcieli. Wrócić mogłyby w tej sytuacji zarzuty o przesadną ostrość ze strony tych, którzy prawdziwej muzyki nie słuchają i nie wiedzą, jaka może być ostra. I w ogóle trzeba pamiętać, że słuchawki to pewien produkt rynkowy; pewna oferta dla klienta, przede wszystkim mająca się sprzedać. Od tej sprzedaży byt producenta zależy, to zatem nie bagatelka. I cóż by mu z tego przyszło, że zrobiłby realistycznie ostre słuchawki, gdyby nabywcy nie miały znaleźć? Tu bowiem tkwi problem zasadniczy, którego rozwiązanie jest chyba w całym audio zadaniem najtrudniejszym – jak zrobić realistycznie ostre soprany, które całą tę ostrość potrafiłyby oddać w postaci autentycznej, to znaczy odpowiednio sferycznej, całej rozniesionej na przestrzeń. Śmiem twierdzić, że Grado nie jest od spełnienia tego odległe, gdyż połączenie sferyczności PS2000e z naturalną ostrością i promieniowaniem u GS2000e byłoby właśnie czymś takim; nie jestem tylko pewien, czy oni takiego połączenia chcą. Lecz mam nadzieję że tak, bo to byłoby osiągnięcie i sam czegoś takiego oczekuję. Ale na razie mamy o połowę tańsze słuchawki naturalnie „crisp” – przy tym niesamowicie otwarte – oraz dwa razy droższe brzmieniowo potężniejsze i o wiele bardziej holograficzne. Bardziej także muzyczne i przede wszystkim lepiej modelujące oraz lepiej wypełniające dźwięki. Wykazujące też znacznie większe podobieństwo do dawnych GS1000 i ich następcy z małym „i”. Podobna kompozycja sceny, podobna (chociaż nie tak wyraźna) nuta poetyki i malarstwa, podobnie całościowy ogląd. Wyraźnie jednak bardziej dążący do realizmu niż poetyckich uniesień, bo nie ma u PS2000e tego artystycznie przyrządzonego pogłosu, dźwięk jest przede wszystkim dobrze formowany i kontrolowany. Pięknie sferyczny w gładkiej obróbce oraz mający należytą masę, bardziej twardo stąpa po ziemi, nie pozwalając sobie na tak artystyczne zrywy. W mierze rzucania czaru najwięcej daje mu holografia, zdecydowanie spośród wszystkich dotychczasowych Grado najmocniej się zaznaczająca, a także druga rzecz u nich dająca czar a najlepsza – bogactwo harmoniczne. Dźwięk mają bardziej skupiony, a chociaż długo podtrzymywany, to nie taki bezgranicznie wtapiający się w przestrzeń.

Flagowiec z wierzchu ma muszle metalowe, ale od środka drewnem uzupełniane.

Niemniej w tym określonym co do miejsca i czasu trwania dźwięku skupia się większe bogactwo harmoniczne, wewnętrznie najbardziej się okazuje złożony. To oczywiście przeradza się w piękno, zwłaszcza że ta wewnętrzna harmonia pozostaje też melodyjna i nie tylko od strony zewnętrznej precyzyjnie uformowana. Pozbawiona ocieplenia i dosłodzenia, jakie do swojej dodają Focal Utopia, jest naturalnie czysta i można powiedzieć naga. Bardziej w efekcie posągowa, niczym się nie mizdrząca. Jedynie muzyczna gładkość obróbki i to lekkie cofnięcie sopranów (wymagające do pełnego realizmu akceleracji po stronie sprzętowej), stanowią ukłon w stronę łatwości słuchania, chroniąc odbiorcę przed bezpardonowym atakiem blisko granej prawdziwej muzyki. (Oczywiście słuchana z bliska gitara klasyczna jest bardzo łatwa, ale już nie trąbka i nie saksofon, nie wspominając o bitej z całej siły perkusji.)