Krytyka audiofilizmu pod hasłem „Audiovoodoo”

   Sprzęt audiofila gra świetnie, ale musi on nieustannie gonić za nowościami i musi także rywalizować z innymi, tak samo jak on na tym punkcie zwariowanymi, a przy okazji też z nimi o sprawach sprzętowych rozprawiać specjalistycznym, znanym tylko wtajemniczonym językiem. A wszystko to dlatego, że audiofile słyszą inaczej, a zwykli ludzie normalnie. Takich audiofili pan Krzysztof lubi i nawet ich podziwia, ale niestety – zdarzają się też pośród nich (i nierzadko) jednostki wynaturzone – ulegające cudzym sugestiom i własnej manii. Jednak pan Krzysztof wie, pan Krzysztof Bielewicz wie… (Audiovoodoo, cz.1 – Odc.8).

 Teraz powiem od siebie. Zdawało mi się, że ataki, przynajmniej te frontalne, na audiofilizm i jego adeptów z grubsza mamy za sobą i anty-audiofilska cząstka świata dała sobie z tym spokój. Naiwny byłem, bowiem liczenie na to, iż jedni przestaną się wywyższać nad drugich, to zawsze i wszędzie mrzonka. Przeciętny obywatel jest mniej czy bardziej świadomie skonfundowanym sobą frustratem więc zawsze poszukiwał będzie form odreagowania. A nawet jeśli frustratem nie jest, bo w życiu dobrze mu poszło, albo jest na konfuzję za głupi (jedno nie wyklucza drugiego), to i tak nie przepuści okazji do wywyższenia – do jakże apetycznego pokazania innym: jesteście gorsi. Tak więc pan Krzysztof wie, a inni mu wtórują. Pan Krzysztof Bielewicz wie – i wie to z całą pewnością – gdzie leży granica pomiędzy audiofilizmem sensownym a bezsensownym, przebiegająca jego zdaniem pomiędzy sensownymi gramofonami, odtwarzaczami CD, wzmacniaczami, głośnikami i (uwaga!) także kablami głośnikowymi, a bezsensownymi audiofilskimi kablami zasilającymi, bezpiecznikami, filtrami kwantowymi i maściami do smarowania podzespołów elektronicznych.

♦ Odnośnie maści wszelkiej maści, to przypomniała mi się opowieść ciotecznej babki o tym, jak w okupowanym przez sowietów Wilnie wysmarowano gównem Komitet Rejonowy WKPB w nad wyraz obelżywy, antysystemowy napis: „Kakaja właść, takaja maść”. Jak więc na tym przykładzie widać, z maściami kłopoty są nie od dzisiaj i sam ich obecnie doświadczam, przyznać bowiem muszę, że o tych maściach do elektroniki wcześniej nie słyszałem. Zakładam jednak, że pan Krzysztof wie, o czym mówi, i maści takie faktycznie gdzieś są oferowane. Nie znając ich, muszę się od opiniowania o nich grzeczniutko odżegnać, nasuwa się jednak w tym miejscu pewna analogia do mas bitumicznych, którymi ponoć z powodzeniem tłumiono zaburzające dźwięk drgania w urządzeniach elektronicznych, szczególnie w dawnych leciutkich odtwarzaczach. (Nie sprawdzałem, nie było okazji, więc nie mam wyrobionego zdania). A przeto nie wydaje się całkiem wykluczone, iż pokryty gęstą, swoje ważącą substancją układ elektroniczny (niezależnie od tego, jakie to brzydkie) generował będzie mniej błędów. Przy czym błędy generuje on zawsze, tyle że nie na tyle istotne, by go producent przy selekcji końcowej wywalił. Tak przy okazji, to jak już niejednokrotnie pisałem, podczas odtwarzania płyty CD powstaje od kilkudziesięciu do kilkuset błędów odczytu na sekundę, a jedna trzecia jej zawartości to algorytmy potrafiące te błędy maskować. (Nie wiedziałeś? Przyjmij czytelniku do wiadomości, że tak naprawdę prawie niczego nie wiesz.)

Tak więc elektronika błędami może nie aż stoi, ale okazuje się być nimi naszpikowana. Taka już jej mikroskopowa, kwantowa, solidnie zaszumiona natura. I skoro już przy tym jesteśmy, to wspomnę jeszcze o tym, jakie to kiedyś toczono radosne beki z tak zwanego jittera, i mędrcy wszelkiej postaci – od redaktorów radiowych po inżynierów – dawali sobie rękę uciąć, że dźwięku cyfrowego z płyty CD nie da się odróżnić od analogowego, ponieważ z ogromnym zapasem przekracza widmo akustyczne ludzkiego słuchu, tak więc Ed Meitner, który z tym jitterem wyskoczył, to oszołom. (Mądrale nie wiedzieli, że to on opracowywał zapisy CD i SACD.) WIĘC JAKI TAM ZNOWU JITTER! NICZEGO TAKIEGO NIE MA! Finał historii jest znany.

Lecz tak czy owak maściom nie damy rady – maści się wymykają, są za śliskie. Równie dobrze można o nich przypuszczać, że są klasycznym picem na wodę, jak że czymś pożytecznym. Faktem, co prawda, pozostaje, że takie na przykład Accuphase umieszcza swoje elektroniczne obwody na płytach antywibracyjnych i antystatycznych ze specjalnego szkła, tym samym wydaje się, iż w mierze tłumienia wibracji podzespołów elektronicznych rzeczywiście coś pozostaje do zrobienia (elektronika wojskowa nie korzysta z rozwiązań ogólnodostępnych wcale), ale czy jakakolwiek maść może coś na to poradzić, to by dopiero należało przetestować, a mnie się gonić za tym ani babrać w tym nie chce. Tak nawiasem, to samo odnosi się do płynącego w elektronicznych obwodach prądu, jako że wspomniane już Accuphase szczyci się wyższymi napięciami w swoich, dzięki czemu udało mu się podobno zmniejszyć ogólną ilość błędów i zwiększyć odstęp szumu od sygnału, co deklarowane jest jako jak najbardziej mierzalne. To jednak z pewnością nie zainteresuje pana Krzysztofa, wyznającego zasadę: „każdy prąd równie dobry, byle ze ściany wypłynął”.

Kable, kabelki, pleć pleciugo.

♦ Polemikę zacząłem od kończących antyaudiofilską szyderę maści, zatem idźmy już całościowo od końca. Następne od tego końca są zaś – okazuje się równie głupie – filtry kwantowe. Filtry te wprowadził ładnych parę lat temu na audiofilski rynek (głównie DIY) niejaki Jack Bybee z jego Bybee Technologies LLC – firmy faceta który ukończył fizykę na University of Arizona, co nie znaczy, że nie może nas robić w balona. (Że sobie rymnę.) O swoich filtrach (inaczej oczyszczaczach) pisze nasz Jack co następuje:

Oczyszczacze kwantowe zostały pierwotnie opracowane do zastosowań wojskowych, z których wiele jest wciąż tajnych. Te niesamowite urządzenia były używane od lat przez doświadczonych entuzjastów audio-video, aby osiągnąć poziom czystości sygnału i przejrzystości nieosiągalny przed ich wprowadzeniem. W ramach każdego systemu odtwarzania muzyczna i wizualna informacja jest przekazywana przez elektrony płynące w przewodniku. Podczas interakcji między nimi a materiałem przewodzącym kabli czy obwodów, generowany jest szum o bardzo małej amplitudzie, na poziomie kwantowym. W miarę jak energia tego szumu kwantowego gromadzi się w sygnale, składowe sygnałowe niskiego poziomu opisujące przestrzeń, scenę dźwiękową, barwę, dynamikę, wierność kolorów i rozdzielczość obrazu zostają przesłonięte – okradzione z plastyczności i życia. Kwantowe oczyszczacze Bybee działają na poziomie mechanicznym, regulując przepływ elektronów tworzących sygnał. Przepływ prądu po oczyszczeniu kwantowym jest swobodny i niemal idealny. Podczas przejścia sygnału przez oczyszczacz energia szumu kwantowego zostaje rozproszona i usunięta w postaci ciepła, usprawniając przepływ elektronów we wszystkich sąsiednich obwodach. Korzyści z tego wykraczają daleko poza oczyszczacz. Przyspieszające w nim elektrony tworzą efekt „szybszego strumienia” ułatwiając przepływ prądu w całym systemie i zwiększając prędkość sygnału do poziomu niemożliwego do osiągnięcia nawet w najlepszych przewodnikach.

Osobiście miałem z tymi filtrami do czynienia raz jeden, we wzmacniaczu słuchawkowym Wells Audio Headtrip – i był to jeden z dwóch najlepszych takich wzmacniaczy jakie w życiu słyszałem. (Drugi, mój własny, oczyszczaczy jest pozbawiony.) Jaki udział w niewątpliwie najwyższej klasie tego urządzenia miały rzeczone filtry, pojęcia bladego nie mam, ale Jeff Wells nie jest chyba tak głupi, by montować je za dopłatą tylko dla picu i wyciągania od naiwnych forsy. Zwłaszcza że wzmacniacz można kupować z oczyszczaczami lub bez, więc droga do porównań otwarta.

Jeszcze odnośnie dorzucę, że wyrażenie „kwantowy” stało się w ciekawy sposób ambiwalentne. Z jednej strony cała fizyka jest nieodmiennie kwantowa i nawet zostało matematycznie udowodnione, że inna teoria nie może być dla kwantów i ich funkcji falowej alternatywą, podczas gdy z drugiej wyznawcy zdroworozsądkowego i quasi naukowego myślenia traktują przymiotnik „kwantowy” jako wyraz swoistej dewiacji i ściemniania, coś w każdym razie mocno podejrzanego. O tyle to jednak trafne, że świat kwantowy ze zdrowym rozsądkiem rzeczywiście całkiem się rozmijają.

♦ Dwie nam jeszcze zostały pozycje, a kolejną od końca są w internetowym elaboracie pana Krzyśka kable zasilające. Tu za cwaniaków albo kretynów nie robią już Jack Bybee i Jeff Wells, tylko panowie Kōnosuke Matsushita, z jego Matsushita Electric Industrial Co., Ltd., oraz Kazuji Oyaide i jego Oyaide Electric. Co., Ltd. A poza nimi wszyscy inni, w rodzaju inżynierów Siltecha, Synergistc Research czy Entreqa, którzy ośmielili się wyżarzać i rozciągać najwyższej czystości miedź beztlenową, kombinować z monokrystalicznym srebrem i super izolacjami grafenowymi, otaczać żyły przewodzące antywibracyjnymi otulinami (kabel pod prądem zawsze drga pod wpływem mikrowyładowań w koronie elektrycznej), lutować srebrem, rodować albo złocić bolce, także posuwać się do superdrogich izolacji w postaci klatki Faradaya. A wszystko to w fałszywej wierze, że można tym cokolwiek zdziałać na rzecz poprawy brzmienia. W szczególności kretynem albo oszustem okazuje się na tej niwie profesor Hideo Ohno, światowej sławy specjalista od technologii materiałowej i łączności, obecny dyrektor Spintronics Integrated Systems Center na Tohoku University (drugi po tokijskim najlepszy uniwerek w Japonii), współpracujący z firmą Furukawa Electric Co., Ltd. – jedynym na świecie producentem miedzi PCOCC (Pure Cooper by Ohno Continuous Casting), czyli monokrystalicznej o najwyższej czystości, której proces uzyskiwania opracował i opatentował właśnie profesor Ohno. On to bowiem wyraża milcząco zgodę, by z jego monokrystalicznej miedzi wykonywano przewody zasilające i interkonekty, i mimo druzgocącej krytyki pana Krzyśka nie opublikował dotąd listu otwartego z protestem, że tak podle się one z naiwnymi nabywcami obchodzą. I nie jest w tym ów Ohno osamotniony. Dzwoniłem kiedyś do krakowskiego Instytutu Fizyki Ciała Stałego UJ i udało mi się odbyć rozmowę (skądinąd bardzo sympatyczną) z jednym z tamtejszych profesorów, który – o zgrozo! – okazał się być audiofilem i nie miał cienia wątpliwości, że specjalne kable zasilające poprawiać mogą jakość brzmienia urządzeń nimi zasilanych. „Wie pan, to oczywiste – izolacja, materiał przewodnika.”

Ale dlaczego? Ale jak? Wszak najpierw lipne kable w ścianie…

Tere fere interferencja.

Sprawa wydaje się zawiła, bo według ostatnich badań każdy prąd, także więc naprzemienny, tworzy swoisty łańcuch błyskawicznego przemieszczania energii (w jego przypadku w te i wewte) bez przemieszczania samych elektronów – bezruchowo, jak w wahadle Newtona. Zatem naczynia połączone, więc jeśli któreś ogniwo słabsze, to jak całościowa poprawa?

Sam nie mam takiego ogniwa. W mieszkaniu piece elektryczne, tak więc trzy fazy i kable na klatce schodowej bardzo grube (miedziane), a i w mieszkaniu zadbałem o to, by do gniazd zasilających aparaturę audio biegły wyłącznie markowe solid core (ale nie audiofilskie) o bezpiecznym przekroju po cztery milimetry kwadrat. Przy okazji zadbałem też, by nie dzieliły fazy z pralką, lodówką itp. W sumie każdy rozgarnięty audiofil z pewnością dba o te sprawy – nikt nie jest chyba taki głupi, by dużej mocy urządzenia, jak wzmacniacz, czy nawet telewizor, zasilać cieniutkim drucikiem w ścianie. (Takie pochodzą przede wszystkim z czasów dawno minionych, jeszcze sprzed II wojny.) Ale właśnie – telewizory. Mam zadanie dla pana Krzyśka: Pożyczy pan wysokiej jakości zasilający kabel i podłączy nim telewizor. Oczy nie uszy będą sędzią i sam się pan przekona, że obraz się przemieni, trzeba będzie przeregulować. Co wcale nie oznacza, że zrobi się tylko od tego lepszy, bo prawdopodobnie się przejaskrawi i lepszym stanie dopiero po dostrojeniu. Za to od razu będzie inny, będzie pan zaskoczony.

No dobrze, ale mimo wszystko – po kiego ten strasznie drogi kabel? Może sięgnijmy na początek po analogię i wyobraźmy sobie kogoś, kto się podparłszy pod boki do wszystkich razem, a pana Krzyśka szczególnie, ozwał się w takie słowa: Po cholerę lepsze kolumny? To zawracanie głowy! Jak może być z różnych kolumn dźwięk o różnej jakości, w sytuacji gdy w danym torze sygnał płynie do każdej podłączanej od tej samej aparatury tymi samymi kablami? Więc jeśli tylko dana kolumna pasuje do wzmacniacza mocą i pasmo ludzkiego słuchu pokrywa choć z niewielkim zapasem, to podany jej sygnał o zadanej jakości przetworzy w sygnał akustyczny o analogicznej jakości i mocy. Wszak jakość ta się wcześniej ustaliła i teraz furda wygłupy z cudownymi tubami, membranami, wstęgami i akustycznymi komorami. Sygnał to sygnał – płynie przez druty, a potem drga membrana, powstaje fala akustyczna…

Nie? Państwo się nie zgadzają? Nie tak to, panie Krzyśku, wygląda? Więc faktem jest, że membrany drgają z różną czułością i precyzją, komory akustycznie różnie te drgania przetwarzają – i między innymi od wielkości oraz jakości jednych i drugich zależeć będzie efekt końcowy? Nie tylko, bo jeszcze w grę wchodzi akustyka pomieszczenia, ustawienie w nim kolumn i pozycja słuchacza, ale te membrany kluczowe. – Tak to jest, mam że rację? A więc może, cholera, także te zasilające kable końcowe coś z tego stylu czerpią, lepiej przenosząc od groszowych drgania?

Odnieśmy to teraz do budującego całą sprawę prądu i zacznijmy od tego, że nikt tak naprawdę nie wie, czym on jest i jak wygląda. Zwróciłem się kiedyś na audiofilskim forum do skupionych wokół idei Antyaudiofilizmu znawców tematu (na forach są prawie wyłącznie znawcy skupieni w różnych obozach), by mi zechcieli wyjaśnić, jak działa radioodbiornik. Bo przecież wszystko jasne i tylko audiofile mącą. Najpierw zapadła cisza, potem pojawiły się śmieszki, a potem ktoś z dumą wrzucił ściągnięty z Internetu schemat. Ładniutki schemat – powiadam – ale mnie szło nie o to, tylko niech mi któryś zechce łaskawie wyjaśnić, czym jest i jak działa stojąca za radiotransmisją fala elektromagnetyczna. Tutaj już mędrcy się wściekli i pojawiły krzyki. Do szkoły wracaj! Tam ci wyjaśnią! Nie będziemy się bawić w głupoty!

Sęk w tym, drogi czytelniku, że sens i źródło istnienia elektromagnetyzmu (a bezeń radia ani dudu i sam, jako biologiczna istota, nie żyłbyś ani sekundy) to tylko trochę wyjaśniona sprawa. Są oczywiście równania Maxwella (sam Maxwell omal nie zemdlał, słysząc przypadkiem wygenerowaną przez siebie pierwszą transmisję radiową w postaci cichego tykania). Bardzo te maxwellowskie równania są ważne i niestety skomplikowane, dopracowane ostatecznie przez Hertza, a potem okazało się, iż są dużo łatwiejsze do ogarnięcia od strony matematycznego opisu, gdy sprawę elektromagnetyzmu odnieść do przestrzeni więcej niż trójwymiarowej. W miejsce czterech zjawia się wtedy jedno; pierwszy to odkrył Teodor Kaluza. A przede wszystkim zawładnęła teoretycznie tym polem nauk fizycznych elektrodynamika kwantowa oraz tak zwany Model Standardowy – teoria jednocząca elektromagnetyzm z silnym i słabym oddziaływaniem jądrowym. Jednakże wszystko to stanowi (bardzo skomplikowany i całkiem nieintuicyjny, a w dodatku niedokończony) opis zjawiska, ale nie sam sens jego istnienia i samą miarę rzeczy. Skąd to oddziaływanie się bierze i dlaczego ma taką postać? – w tej mierze pojawiło się podejrzenie, iż jest przejawem leżącej u samych podstaw wszystkiego symetrii E8, największej z wszystkich skończonych. (Według klasyfikacji Sophusa Lie.) Nie chcę rozwlekać tematu, ale ta symetria jest intelektualnie zabójcza, bo nie dająca się dokładnie opisać matematycznym językiem na mniej niż milionach stron. Co gorsza, ostatnio pojawiły się inne sugestie, że cała sprawa z istnieniem oddziaływań fizycznych (istnieniem a nie postacią; łącznie odkryto takie cztery, w tym nasz elektromagnetyzm) tkwi istotowo w nieskończonej symetrii E10, która całkiem jest niezbadana.

I inne takie tam.

Podobnie beznadziejna okazuje się elektromagnetyczna sprawa od strony wizualnej. Nie można sobie wyobrazić atomu ani żadnej cząstki elementarnej – są niewyobrażalne. Tak więc tym bardziej nie można ogarnąć wyobraźnią na poglądowy sposób widoku przepływu prądu. Te kulki na planetarnych orbitach w modelu atomu Bohra, podobnie jak kuleczki elektronów w metalu przewodnika, to zupełna umowność i maskowanie faktu, że rzecz jest poza wyobraźnią. Zachodzi oczywiście analogia i nie za mistyfikację Niels Bohr Nagrodę Nobla otrzymał, ale cały świat atomowy i subatomowy nie podlega konfabulacjom naocznym – te są kompletnie poza. W ogóle nie ma czegoś takiego, jak elektrony krążące po orbitach i elektrony płynące w rurze. To się tam jakoś dzieje, to jest cośkolwiek analogiczne, ale nie tylko, że nie w ten sposób przebiega – ale W OGÓLE i FUNDAMENTALNIE nie posiada wyglądu. Nie tylko nasze poznania wzrokowe (nawet uzbrojone w tunelowy mikroskop, obrazujący atomy jako pagórki) w ten obszar nie sięgają, ale to, co tam się odbywa, przekracza w sposób nieodwołalny i ostateczny wszelaką ludzką wyobraźnię.

Myślę, że dość dobrym analogonem takich nie pasujących do przedmiotu wyobrażeń będzie odniesienie do mózgu. Być może widzieliście (może pan Krzysztof także widział) film jego imiennika Zanussiego „Iluminacja”. Jest w nim poruszająca scena, kiedy bohater ma w rękach mózg osoby sobie znanej i patrząc nań próbuje bez powodzenia zrozumieć, jak ten mieszczący się w dłoniach miękkawy, bladawy przedmiot uformowany w orzechowate fałdy może być źródłem człowieczeństwa. Ale – bo właśnie – widoki nam dostępne oraz zwykłe wyobrażenia w istocie nijak się mają do sedna tkwiącego w rzeczach. Mózg oglądany okiem (będącym tak nawiasem anatomicznie jego częścią) zupełnie nijak ma się od naszego postrzegania go z wewnątrz – jako potoku myśli i (tu swoiste zapętlenie) jako korowodu  obrazów. Myśli własnych i cudzych, za pośrednictwem słuchu lub pisma przekazanych skomplikowanym kodem językowym; ale także i uczuć, także najróżniejszych bodźców fizycznych, także wielowarstwowych i zmiennych stanów emocjonalnych. To wszystko ma się nijak do tej pomarszczonej galarety, a wszak w niej całe skrywa. Zanussiemu chodziło zapewne o to, że tak się dziać nie może, że w galarecie nie wszystko… Lecz nie podzielam jego poglądu, ponieważ to nie galareta. To tak tylko wygląda na użytek życiowy, głównie na rzecz zdobywania pokarmu i płodzenia potomstwa. Sedno do tego niepotrzebne, a przede wszystkim niemożliwe. Greccy filozofowie postulowali jako główne zadanie życiowe: „Poznaj samego siebie” (gnosi seauton), ale to zadanie niewykonalne, nikt tego nie dokona. Też między innymi dlatego, że widać galaretę. I na tej kanwie jeszcze troszkę. Bo proszę zauważyć, że obraz mózgu w postrzeganiu wzrokowym (dostępny także w dotykowym, węchowym i smakowym; w razie plaśnięcia lub upuszczenia też słuchowym) ma charakter trójwymiarowy, jako widok pofałdowanej w trzech wymiarach dwuwymiarowej powierzchni, podczas gdy mózg (to, co w środku), kiedy rozmyśla nad wspomnieniami i para się projekcjami przyszłości – gdy przypomina i wyobraża sobie, potrafi manipulować obiektami czterowymiarowymi, bo trójwymiarowymi obrazami świata wzbogaconymi o wymiar czasowy. Z czego by wynikało, że w pewnym przynajmniej stopniu potrafi emulować przestrzeń aż pięciowymiarową, gdy kalkuluje, porównując alternatywy, co by się stało, gdyby rzeczy w przeszłości przybrały inny obrót. Gdyby nie poszedł tam, gdyby nie to studiował, gdyby ożenił się z inną… Oto żonglerka całymi światami – ich wprawdzie uproszczonymi i wyrywkowymi obrazami, jednakże o czterech wymiarach. Tak więc poznawczy dysonans na styku mózg w działaniu i jego obraz z zewnątrz okazuje się jeszcze większy; zachodzący pomiędzy statyczną, dwuwymiarową powierzchnią trójwymiarowej bryły, a dynamiczną, pięciowymiarową aktywnością wewnętrzną, której sposób działania od anatomicznej strony pozostaje prawie nieznany.

Co z tego jednakże dla nas, dla naszego tematu, od którego pozornie hen, hen odbiegliśmy? Wydaje się w tej sytuacji, iż kable zasilające nie są pod względem sposobu działania możliwe do wyobrażenia, bo widać je tylko z zewnątrz, w trójwymiarowym przybliżeniu, a wnętrze to już czysta magia. Tak samo jak tamten mózg filmowy, jawią się nam w postaci funkcyjnie całkowicie nieadekwatnej, sedna kompletnie nie tykającej. Co tam się w środku dzieje, ale w ilu wymiarach i co dokładnie, wyobrazić sobie nie sposób, choć można się domyślać, i to domyślać do pewnego przynajmniej stopnia trafnie. Na pewno tam się miota jakiegoś rodzaju energia (energia to jedno z najczęstszych słów-wytrychów), możliwa w słabszej formie do czucia jako mrowienie, a w bardziej natężonej, jako potężna wibracja o spalającej, zabójczej mocy. Dlaczego ta energia w przypadku urządzeń audio i video wybiera jako lepsze pewnego rodzaju kable, tego tak do końca nie wiemy, ale to da się zobaczyć i usłyszeć. Zapraszam pana Krzyśka, zrobimy sobie sesję. Kabli zasilających mam trochę, posmakujemy różnic. Albo tych różnic nie będzie, a wówczas zwrócę honor.

Ale, ale – weźmy coś jeszcze pod uwagę, od czego w sumie wychodziliśmy. Prąd płynąc w przewodniku stanowi rodzaj fali, a fala musi się zmieniać po przejściu do innego ośrodka. Nie tylko może się zmieniać, ale musi! – musi przybierać inną postać. Bo wszak dyspersja, wszak refrakcja… I taka zmiana ośrodka po przejściu z kabla w ścianie w zasilający kabel audiofilski lub zwykły z pewnością następuje – a w każdym kablu nieidentycznym ta zmiana będzie inna. Wraz z tym inna fizyczna postać prądu wchodzącego do urządzenia – czy zatem może dziwić, że brzmienia inne się zjawiają? Wszak inna cokolwiek postać prądu (energii) do transformatora w urządzeniu zasilanym dochodzi i inny nieco z tego ostatecznie prąd wewnętrzny powstaje, ten już decydujący. (Wymiana kabli wewnątrz na lepsze także zwykle poprawia.)

Przytoczmy teraz uściślenia, opisujące te ośrodkowe różnice:

– W audiofilskim kablu zasilającym wiązka przewodząca to długokrystaliczna lub monokrystaliczna miedź lub srebro, powstałe zawsze w odniesieniu do wysokogatunkowych kabli w środowisku gazów obojętnych, tak by nie doszło do uszkadzającego przepływ utleniania. Dodatkowo jeszcze potem te wiązki najczęściej uszlachetniane są poprzez długotrwałe przepuszczanie prądów o określonych (bardzo wysokich) napięciach i częstotliwościach, tak by atomy lepiej się dostroiły pod kątem przepustowości. Uzupełniająco też czasem, jak na przykład u Furutecha, uszlachetniane kriogenicznie kąpielą w ciekłym azocie, celem jeszcze większego uporządkowania struktury wewnętrznej. (Z kablami kriogenicznymi nie miałem  do czynienia, więc nie mam o nich zdania, natomiast lamp traktowanych kriogenicznie nie polecam.)

– Nie bez znaczenia są tu i wtyki, w normalnych kablach z niklowanymi bolcami o marnej przepustowości, podczas gdy w kablach audiofilskich bolec potrafi stanowić integralne przedłużenie przewodu wewnętrznego, a jeśli nawet tak nie jest, to przynajmniej jest z przewodnika analogicznej do wewnętrznego jakości. Do czego dochodzi izolacja wewnętrzna i zewnętrzna oraz sposób splatania żył. Bo podobno jedne z takich sposobów od innych mniej są interferencyjne, a więc mniej zakłócają. A czemu wiele żył? Bo prąd płynie niemal wyłącznie po powierzchni (tzw. efekt naskórkowy) więc powierzchnia ta powinna być duża, a w wielu cieńszych żyłach jest większa niż w jednej grubszej. We wnętrzu, nad plecionką, jedna warstwa izolacyjna tłumi wspomniane drgania przepływu i chroni przed wysokimi częstotliwościami z zewnątrz; druga, osobna powyżej, ochrania przed niskimi. A ostatnia, najbardziej zewnętrzna, chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi – nadmiernym zginaniem oraz agresją udarową i przy okazji cieplną. Przy czym najlepszą ochroną przed wpływami magnetycznymi z zewnątrz jest  bardzo droga klatka Faradaya, w postaci pasywnej (wsobnej) stosowana w najdroższych kablach przez Siltecha, w aktywnej (z osobnym zasilaniem) przez Synergistic Research.

– Niektórzy zwracają też uwagę na możliwość pełnienia przez kabel zasilający roli swoistego kondensatora, zdolnego magazynować w grubych trzewiach energię, by w razie chwilowego wzrostu zapotrzebowania oddawać ją natychmiast, co przy odtwarzaniu muzyki często może się przydać.

– Dodać jeszcze należy, odnośnie tego stale przywoływanego w felietonie, z racji jego kluczowej roli, prądu poprzedzającego, że od elektrowni w pobliże naszego domu płynie on w liniach wysokiego i średniego napięcia (średnie to 1-60 kV; w praktyce zwykle 15 kV) – i tym samym mniej jest podatny na zewnętrzne wpływy, a potem jeszcze oczyszczająco filtrowany w transformatorze niskonapięciowym przy przejściu do 230 V (międzyfazowym 400 V). Za transformatorem płynie zaś w czterech też grubych kablach z aluminiowej plecionki po słupach lub w bardzo grubych litych o grubej izolacji po ziemią, i tak dociera do budynków. W ich wnętrzu zaś powinien płynąć w podobnie grubych i litych z miedzi, bo każde mieszkanie obecnej doby to chciwy pożeracz prądu. Lodówki, pralki, suszarki, zmywarki, termy i przepływowe podgrzewacze wody, klimatyzacja, oczyszczacze powietrza, piece i kuchnie elektryczne – to wszystko ciągnie kilowaty prądu. Tak więc i instalacja domowa powinna być po byku, a nie, jak w opowieści pana Krzyśka, na bazie cienkich drucików przez przysłowiowego „pana Władka” po taniości w mur byle jak wrypanych.

Więc może – reasumując – z kablami zasilającymi tak się dzieje, że one uwalniają skompensowany na wcześniejszym etapie potencjał fali elektrycznej, pozwalając jej po przejściu w inny ośrodek rozwinąć się cokolwiek, a przynajmniej nie zwinąć, przy okazji też chroniąc ją przed zewnętrzną deformacją w zgęszczonym magnetycznie ośrodku gromady elektrycznych urządzeń? Bo wszystko to byłoby wydziwianiem jeno, gdyby nie fakt, że poprawę słychać. Ba, słychać bardzo mocno. A słuch tu najważniejszy.

♦ I na sam koniec (w porządku szanownego krytyka to początek), bolesna ponoć sprawa audiofilskich bezpieczników. Te oferuje szereg firm, ale najbardziej znane pochodzą od amerykańskiego Synergistic Research, polskiego Verictum i japońskiego Furutecha.

A jakie to grube! I jaki gruby potrzebny portfel!

Zacznijmy od tych polskich. Producent daje kupującym trzy tygodnie na zwrot, każdy może więc zrezygnować. To dość uczciwe, nieprawdaż? Od strony wyjaśnień padają zaś słowa o ceramice w miejsce powietrza i szkła, stykowych końcówkach z wysokiej próby polerowanego srebra (zamiast niepolerowanych niklowych), także o kriogenicznym w ciekłym azocie porządkowaniu wewnętrznej struktury i dodatkowej otulinie zewnętrznej redukującej drgania. Same druciki są tu srebrne, ale jak w dużym bezpieczniku topikowym obsypane proszkiem kwarcowym. Przy czym, z uwagi na dużo lepsze przewodnictwo, audiofilski bezpiecznik topikowy powinien mieć koło trzech razy wyższą wartość od nominalnej, bo o wiele łatwiej się pali. Działa to? Miałem okazję sprawdzić – i działa. Głowy wprawdzie nie urwie, ale pewną poprawę słychać. Za sztukę liczy sobie Verictum dobrze ponad trzy stówy.

Z kolei amerykańskie Synergistic Research pisze bardziej teoretycznie: „Przez prawie sto lat wierzono, że prąd płynie elektronami w przewodniku jak krople wody w rurze. Dzisiaj fizycy rozumieją, że elektrony nie przepływają wcale, tylko przechodzi przez nie fala energii, poruszająca się wzdłuż przewodnika. Aby zrozumieć, w jaki sposób elektryczność przemieszcza się bez elektronów opuszczających swe atomy, pomocne jest porównanie do „fali” widzów na meczu piłki nożnej. Chociaż wyraźnie widać falowy przepływ, kiedy kolejni się podnoszą, nikt miejsca nie opuszcza, tylko wstaje i siada. Tak samo elektryczność „porusza się” bez elektronów opuszczających atomy.” Odnośnie natomiast samych bezpieczników, to mają UEF Tech – objętą tajemnicą technologię z poziomu kwantowego (polegającą prawdopodobnie na porządkującym przedmuchiwaniu mocnym prądem i izolacji grafenowej), która falowy ów przepływ chroni potem przed niewygimnastykowaniem. Więc może pic na wodę, ale w razie zakupu trzydzieści dni na zwrot, zatem też można się na nich wypiąć. Bezpieczniki mają analogicznie srebrne styki i lepiej tłumiącą drgania ceramikę (korpus oraz zasypkę) w miejsce szkła. Dosłownie wczoraj do mnie w liczbie pięciu dotarły i będę o nich pisał w superlatywach albo nie, a póki co pozostaje faktem, że bardzo są popularne. I jeszcze na koniec uwaga odnośnie tej przetaczającej się fali. Rzeczywiście zerwać się można, a potem bezsilnie klapnąć, na widok ceny wynoszącej w przypadku najdroższej serii Blue po 701 PLN za sztukę. Uffff…

Na finał te Furutecha, wykonane na bazie tak samo ceramiki, a z końcówkami z czystej oraz od zewnątrz rodowanej miedzi; z wewnętrznym, topikowym włóknem z miedzi dla odmiany stopowej o niskiej indukcyjności. Wszystko poddane technologii Alpha Nano OFC i dodatkowo demagnetyzowane, gdzie Alpha oznacza uzupełnianie mikroubytków na powierzchni metalu roztworem molekuł srebra i złota średnicy 8 nanometrów w zawiesinie oleju skwalenowego, co ma poprawiać przewodzenie. Tych bezpieczników nie testowałem, nie wiem też jak się sprzedają. Wszystkie (podobnie jak u konkurencji) niezależnie od wartości prądowej kosztują po 250 PLN za sztukę.

 I jeszcze na pożegnanie rzucę: Coś – panie Krzysiu – pochrzaniło się Panu z tym graniem urządzeń po wypięciu zasilającego kabla tym samym dźwiękiem przez chwilę dzięki kondensatorom. Pan sobie jeszcze raz to sprawdzi.

PS
Tak sobie pomyślałem: po co to wszystko piszę? Czy od pisarzy wymaga się przedstawienia genezy języka (jest nieznana), a od sportowców wiedzy o tym, jak kalorie pokarmu zmieniają się w dżule w mięśniach? Czy kiedy na przykład napiszę, tak wchodząc w skórę pana Krzyśka, że nikt nie może się ruszać, ponieważ spożywany pokarm jest nieruchomy, a także nie może myśleć, bo ziemniaki, kotlety i kapusta nie myślą, to wszyscy rzucą się mi wyjaśniać, jak myśli powstają z ziemniaków? Jeżeli dany obywatel jest leniem i nie chce mu się pożyczyć markowego kabla, by sprawdzić, czy coś faktycznie wnosi, ale ma równocześnie chętkę pospekulować o rzeczach niesprawdzonych, to mam to za niego odkręcać? A niby z jakiej racji? Jeżeli jakiś internetowy pajac uważa siebie za geniusza, rozdając wedle własnego widzi mi się nagany i pochwały, arbitralnie decydując też przy okazji, co jest dobre i słuszne, co nie – i gdy mnie pusty śmiech ogarnia, gdy słyszę, jak się wymądrza, perorując z niezachwianą wiarą we własną nieomylność, że pomierzył prądy w interkonektach i wyszło mu, że się nie różnią, więc muszą brzmieniowo być identyczne, a pasmo akustyczne ludzkiego słuchu obejmuje z zapasem zakres przypisany odtwarzaczowi CD (20 Hz do 20 kHz), co jest wierutną bzdurą; i jednocześnie, w tej samej pogadance przyjmuje, że odtwarzacze o identycznych parametrach, a jeszcze bardziej wzmacniacze i kolumny głośnikowe, jednak się między sobą różnią brzmieniowo, to dlaczego mam to traktować poważnie? Czy jeśli, dajmy na to, napisałem artykuł, a ktoś mi zacznie mówić, że go nie mogłem napisać, bo artykuły są niemożliwe, to mam go zacząć przekonywać, że jest w błędzie? Mam sięgać po teorię materii, teorię języka, objaśniać mu alfabet, gramatykę i interpunkcję? Odbiór muzyki polega na słuchaniu, więc kiedy coś się słyszy, to to jest najważniejsze i tu jest punkt wyjściowy, a nie czyjeś oscyloskopy i woltomierze, z którychś komuś wypadło, że tego nie może być słychać. Ani tym bardziej spekulacje. Pod tym względem sceptycy, krytykujący audiofili z pozycji teoretycznych, przypominają rodzinę Cyganów ze starej anegdoty, która wybrawszy się do ZOO zobaczyła żyrafę. Oniemiali popatrują po sobie, nie wierząc własnym oczom, aż senior rodu rozstrzygająco oświadcza: „Takiego zwierzęcia nie ma!”