Recenzja: Stax SR-X9000

Brzmienie

Od A do Z metalowym pałąkiem.

   Jak się słucha

    Ogólnie świetnie się słucha, o ile wielka scena i na niej giga holografia nie są słuchacza priorytetem. Trzeba także porzucić nadzieję na brzmienia wysokoenergetyczne, również te szklące się na powierzchniach, pod spodem naprężone.

    Brzmienie Stax SR-X9000 jest trochę jak japoński papier – bardzo wyrafinowane w dotyku, złożone powierzchniowo, dające posmak delikatności, pietyzmu i różnorodności – wszystkich branych w bliskim kontakcie. Na tle kilku brzmień konkurencyjnych wypadało całkiem inaczej, toteż trudno będzie wskazać słuchawki te przypominające. Bardzo są różne od pierwowzoru SR-Ω, z jego kremową poświatą na bezkresnej dali; bardzo też różne od poprzednika SR-009, z jego unikalną transparentnością medium i odczuwalną wraz z nią zwiewnością muzycznego tworzywa. Tu nie ma wizji dali i nie ma transparentnej materii. Jest bliski konkret, ale niespotykanie subtelny, ukazywany z najwyższą maestrią dla charakteru każdego dźwięku i w ramach tego bez wygładzenia.

   O jednym zapomniałem napisać – o szybkim wygaszaniu. Nie tylko nie ma echa, ale też nie ma przeciąganych wybrzmień. Jest szybkie wygaszanie i brak odbić – naumyślnie o to zadbano. To odchylenie siatek osłon od równoległości z przetwornikami zmienia strukturę dźwięku na szybciej wygaszaną, a to czasem przeszkadza, a czasami pomaga. Słabnie romantyzm wolno gasnących dźwięków, zyskuje trzeźwość zwykłej mowy. Kiedy słuchałem znanego sobie z kameralnych przedstawień teatralnych Jana Nowickiego w na poły to piosence, na poły recytatywie z muzyką Jana Kantego Pawluśkiewicza do słów samego Nowickiego Konwalie, bzy albo pet[3], to przeszywający realizm – siła kontaktu z drugim „ja” o stopniu rozwinięcia niewyobrażalnym do poprawienia.

   Aranż brzmieniowy tych słuchawek kładzie więc nacisk na postaci wykonawców, co odbywa się kosztem scenerii. Nie – nie jest tak, że tej scenerii nie ma, ale jest relatywnie dość skąpa i nie zwraca na siebie uwagi; a kiedy w końcu zwróci, wówczas okazuje się właśnie nie zwracająca.

Porównania

Wewnątrz nowymi przetwornikami.

     Już porównałem do Audeze CRBN, SR-Omegi i poprzedniego flagowca, tego jeszcze bez „S”. Ale to porównania wspomnieniowe, a bezpośrednie były trzy. (Bardzo uczciwe – wszystkie słuchawki grały z wyjść głośnikowych końcówki mocy Crofta, Stax dodatkowo przez LST.)

    W kontekście porównawczym do AKG K1000 [4] nierównowaga pomiędzy zjawiskową maestrią oddania samego dźwięku a po macoszemu traktowanym jego otoczeniem była szczególnie widoczna. Ale może inaczej się nie da? Może tej miary perfekcyjność brzmień w przypadku słuchawek, z ich ograniczonymi wielkościowo i ilościowo przetwornikami, musi być zawsze czymś za coś – albo lepszą postacią dźwięku, albo lepszym widzeniem otoczenia? Na to pytanie odpowiedzieć nie umiem, chociaż wydaje mi się, że Sony MDR-R10 sprostały wyzwaniu. Ale nie mając ich pod ręką mogę jedynie zdać relację z porównań zaistniałych.
    Muzyczny obraz generowany przez K1000 zawsze ustawiał źródła dźwięku dalej; i lepiej, często diametralnie, obrazował scenerię. Same zaś dźwięki konstruował inaczej: tchnął w nie wyższą energię, poprzez co także większy dynamizm i dramatyzm.
    Dobrze to można zilustrować na przykładzie oklasków. Te od AKG były żywsze, głośniejsze i sopranowo pikantniejsze, a zatem bardziej charakterystyczne dla dużego audytorium. Te od X9000 – kameralnym stylem – dokładniej odwzorowywały dłonie, jako bardziej trójwymiarowo ukazywane punkty rodzenia się dźwięku, podczas gdy całość realizacji trójwymiarowość miała słabszą. Podobna różnica zaznaczała się w odniesieniu do ludzkich głosów. Te wychodzące z AKG z reguły były bardziej dramatyczne, a kiedy wokalista stał dalej, dystans ten bardziej się zaznaczał. Natomiast w przypadku nagrań realizowanych w najbliższym kontakcie, podobieństwo było na miarę niemalże identyczności – trzeba się było mocno wsłuchiwać, żeby wychwycić odrobinę mniejszą dawkę energii u X9000 i ich śladowo bogatsze, mniej ujednolicone teksturowanie. Także to, że u AKG odrobinę więcej z tyłu się działo i szerzej dźwięk się rozchodził. Stosunkowo najłatwiej było wychwycić odmienność emocjonalną – głosy i instrumenty w wydaniu X9000 wybrzmiewały spokojniej, bardziej miękko, niosły mniejszy, mniej dramatyczny ładunek uczuć, podczas kiedy u AKG wątkiem emocjonalnym bardziej się naprężały i utwardzały, z reguły były też bardziej dźwięczne, a mniej się łaszące i słabiej przylegające dotykowo. W jednych nagraniach różnice te były znaczne, w innych znikały niemal całkiem – nie umiem tego wytłumaczyć czym innym niż ustawieniem mikrofonów. Łatwo natomiast odnotować typową różnicę międzysprzętową: Staksy okazały się od AKG trochę niżej ustawione tonalnie i nieznacznie brzmieniowo ciemniejsze.

I liczną konkurencją.

    Porównanie do T+A Solitaire P okazało się nawet łatwiejsze, jako zestawienie słuchawek pod niektórymi względami jeszcze się bardziej różniących. Zwłaszcza różnica energetyczna okazała się większa: dźwięki popisowych planarów aż buchały energią. W każdym momencie było to odczuwalne, podobnie jak kolejna różnica główna: T+A Solitaire P podawały więcej składników basowych. Każda kolejna fraza to kolejny dowód, że u Stax SR-X9000 brzmienia delikatniejsze, skoncentrowane na bogactwie wyrazowym i indywidualizmach, a u T+A Solitaire P bardziej ujednolicona siła wyrazu, większa energia, potężny bas. Też i obfitsze lśnienia, bardziej skrząca się sopranowa dźwięczność, bardziej zaznaczająca się dynamika i jednocześnie większa gładkość. Gładkość pomimo skrajnie aktywnych sopranów, ale sypanych większymi iskrami. (To charakterystyczne – na dźwięk nowych Stax SR-X9000 składają się mniejsze niż u innych słuchawek iskierki sopranowe, co jest, a w każdym razie bywa, niezwykle efektowne.)

[3] Utwór to wyraz smutku po śmierci Piotra Skrzyneckiego.

[4] Koniecznie trzeba zaznaczyć, że z kablem Entreqa a nie własnym.