Recenzja: Stax SR-X9000

Powierzchowność i technologia

Kaseta w czarnej obwolucie. (A obwoluta jeszcze w folii.)

    Znający historię Staksa, posiadający niejednokrotnie kolekcję ich wyrobów, już na podstawie pierwszych towarzyszących doniesieniom zdjęć wychwycili, że nowy flagowiec SR-X9000 będzie wyraźnie nawiązywał do najbardziej nobilitowanych historycznie Stax SR-Ω. (Inaczej SR-Omega.) Widać to było w każdym elemencie – i po kształcie ogólnym, i po konstrukcji przetworników. Organizacja pałąka, sposób wieszania muszli, same te muszle i wszystko w nich – to było powtórzeniem pamiętnych SR-Ω, ale z unowocześniającymi zmianami. (Odnośny materiał zapoznawczego samego Staksa pod tym adresem)

   Na rzecz postępu w pierwszym rzędzie powiększono membranę – także okrągłą, także polimerową, ale mająca o 20% większą powierzchnię i zdaniem Staksa już maksymalną dla pola dźwiękowego słuchawek. Sugerowano też, iż ta nowa jest cieńsza, a w każdym razie lżejsza, ale żadne liczby nie padły.  

    Powiększenie wymusiło rzecz jasna większy obwód – Stax SR-X9000 to słuchawki pod względem kształtu prawie identyczne, ale od SR-Ω większe.

   Membrana nie tylko została powiększona, także w kolejnym kroku udoskonaleń włożona pomiędzy elektrody układu MLER-3 (Multi-Layer-ElectRords), a nie w poprzednie MLER-2 z modelu SR-009S ani MLER-1 z SR-009. (O różnicach pomiędzy dwoma poprzednimi flagowcami dokładne informacje do zaczerpnięcia na tej stronie)

    Który to MLER-3 (o nazwie odniesionej do pokolenia, a nie ilości warstw) to czterowarstwowa kanapka uformowana termodyfuzyjnie, czyli poprzez elektro-termiczne łączenie bezpośrednie metali, łącząca w bezklejowy sposób cztery teraz, a nie jak wcześniej trzy siatkowane krążki metalowe w wielowarstwowy krążek elektrody spajający różne siateczki i wzmacniające rusztowanie. Rusztowanie niezbędne do usztywnienia gwarantującego idealną równoległość międzywarstwową i jednocześnie całkowity braku odkształceń pod wpływem ciśnień akustycznych pracującej membrany, jako że jedno i drugie powodowałoby słyszalny spadek czystości dźwięku.

   Po każdej stronie membrany mamy więc czterowarstwową teraz elektrodę ze zintegrowanymi szprosami – niczym bezpośrednio nie osłoniętą. Dopiero na wyraźnym dystansie śrubowym pojawia się mocowana do aluminiowej oprawy przetwornika siatka osłony mechanicznej, w odniesieniu do której Stax zauważa, iż należało ją przekrzywić względem równoległości z przetwornikiem, aby uniknąć powrotnych odbić zaburzających propagację, przez co śrubowy dystans z tyłu jest większy od przedniego.

   Takie pasożytnicze odbicia powodujące interferencję to tak nawiasem problem znany – siateczki osłon nad przetwornikami każdy szanujący się producent czyni możliwie transparentnymi, lecz zdaje się dopiero Stax zadbał o ich odchylenie. Jednocześnie odchylił też same przetworniki od równoległości z osią głowy – pady za uchem są grubsze niż przed nim, o co dba teraz prawie każdy. (Bynajmniej jednak nie wszyscy, u T+A czy Grado wciąż mamy przetworniki stylem klasycznym równoległe do skroni, a nie do małżowiny usznej.)  

Symbolika tajemnicza.

    W siatkowych osłonach nowego flagowca Staksa zadbano nie tylko o odchylenie, także o samą konstrukcję. Większe, bardziej podłużne oczka siatki są od góry i dołu obstawione mniejszymi kwadratowymi; nie mamy zatem do czynienia ze zwykłą siatką o identycznych oczkach, przepływająca przez nią fala będzie umyślnie odkształcana. Nie mammy też do czynienia z chwytem zastosowanym przez HiFiMAN-a w Susvarach i Shangri-La – druciki siatki nie są mikronowo cienkie, ażeby bez zakłóceń mogły przechodzić przez nie fale o częstotliwości nawet miliona herców. W zamian nie ma ponad drobniutką, wewnętrzną drugiej zewnętrznej z grubych żeber ukształtowanych w technologii Stealth (zupełnie rozpraszającej odbicia) – membrany u Stax SR-X9000 chroni jedna umyślnie odchylona siatka o różnej wielkości oczkach.   

    W odniesieniu do tego wszystkiego zjawia się kilka uwag:

• Przede wszystkim nie podano grubości membrany (która u SR-Ω wynosiła 1,5 µm). Ale może ta grubość jest zmienna? (Zmiennogrubościowe membrany spotykamy u MrSpeakers.) Trudno powiedzieć, ale jeśli nie, to albo ta membrana jest cieńsza, albo z lżejszego materiału, albo opowieść o lżejszości nieprawdziwa.   
• Zarazem zjawiają się obiekcje odnośnie tej cienkości ze strony niektórych użytkowników, wg. których zmaksymalizowana cienkość oraz maksymalne zbliżanie elektrod do membran są dobre dla słuchaczy z dalekowschodniego kręgu kulturowego, dla których rola basu jest mniejsza od subtelności sopranowych, podczas gdy dla Europejczyków odwrotnie. (Nie podzielam takiego stanowiska, ale je odnotowuję.)
• Nie pada też jasna deklaracja, czy aluminiowe siatki elektrod powleczono złotem (jak było u SR-Ω i chyba też u SR-009S). Ale prawdopodobnie tak, wygląd by na to wskazywał.
• Jeszcze inne obiekcje tyczą dużego dystansu do zewnętrznej siatki, zwłaszcza użycia dystansowych śrub, którymi nawiercone oprawy przetworników mają spisywać się w sensie akustycznym gorzej od nienaruszonych. (Nie umiem tego ocenić.)
• Wreszcie padają zarzuty pod adresem zbyt grubych drutów użytych do splecenia osłon; wyraża się nadzieję, że z czasem nastąpi rewizja i wtedy staną się cieńsze, tym samym bardziej transparentne.

    Na wszystkie te uwagi Stax nie odpowiada, wyraża natomiast dumę z pałąka, z którego całkowicie usunął obecne w modelach SR-009 i SR-009S elementy z tworzyw. Zarówno druty konstrukcyjne budujące pałąk właściwy, jak i elementy wiązania z muszlą oraz regulatory wysokości są w całości z nierdzewnej stali, tym samym trwalsze oraz odporniejsze na ewentualny własny lub cudzy rezonans.

Słuchawki imponujące.

    Nausznice są wykonane z dwóch surowców – obwodowo to w dobrym gatunku sztuczna skóra, a na obszarze kontaktu z głową zapewniająca świetną wentylację naturalna skóra jagnięca.

    Względem pierwowzoru SR-Ω do odnotowania jest różnica gdy chodzi o podwieszoną pod drutami łącza skórzaną opaskę nagłowną, która w oryginale była z mięciutkiego weluru, podczas gdy tutaj okazuje się sztywna, zawsze zachowująca kształt.

     Słuchawki są duże lecz stosunkowo lekkie, ważą tylko 432 gramy. Ta niska waga wraz z wielkością przekładają się na wygodę – nosi się je bardzo wygodnie niezależnie od długości odsłuchu, do czego przyczynia się też wentylacja ze strony obudowy otwartej.

    Okablowaniu pozostawiono wypróbowaną postać płaskich, sześciożyłowych taśm, ale przydano mu możliwość odpinania. Wraz z czym w komplecie znajdujemy dwa różnej długości kable – 2,5 m i 1,5 m. Ich trójbolcowe zapinki przy muszlach trzymają kontakt pewnie, ale trzeba uważać przy ich wsuwaniu, bo oznaczenia stron nie są wyraźne, osoby słabiej widzące będą musiały sięgnąć okulary.

   Same przewody to miedź o czystości 6N w otoczce wysokiej (niepodanej) czystości srebra, z uwagi na swą cienkość (ø0,14 mm) dające kabel o niskiej pojemności, przekładającej się na potęgowanie roli sopranów i umniejszanie basu. (Można powiedzieć: tradycja.) W komplecie wraz z kablami dla każdego z nich plastikowa, wygodna w użyciu osłonowa zatyczka pięciu bolców wzmacniaczowego wtyku, tak aby na wolnym powietrzu zbytnio się nie utleniały.  

    Jedna uwaga odnośnie tego: Stax daje kable w plastikowych woreczkach ciasno splecione w motki, ale sam użytkownik powinien zadbać, by kabel zaraz za pięciobolcowym wtykiem nie był ciasno skręcony, co by mu na dłuższą metę z pewnością zaszkodziło.  

   Opakowaniem duża, na kolor wiśni wykończona skrzynka z lekkiego, naturalnie jasnego wewnątrz drzewa paulowa; skądinąd rdzennie japońskiego, ale na cześć holenderskiej królowej Anny Pawłownej Romanow obdarzonego przez wyprawę holenderskich botaników tą osobliwą nazwą, która się w nauce przyjęła. (Holendrzy nazywali swoją królową, być może nie do końca pochlebnie, Paulowa.) Wybór tego akurat gatunku drzewa nie jest podobno przypadkowy; nie tylko lekkie i ładne, zapewniać ma też wyjątkowo dobrą termoizolację i chronić przed zawilgoceniem.

Z odpinanymi kablami.

    Z wnętrza paulowej skrzynki wydobywamy słuchawki o wyglądzie nie tylko jednoznacznie wykazującym podobieństwo do dawnych SR-Omeg (co wychwycić może jedynie ktoś obeznany z tematem), ale przede wszystkim każdemu mówiącym, że ma do czynienia z elitarnymi. Mieniące się tajemniczymi odcieniami elementy metalowe, złote szprosy i siatki połyskujące zza osłon, skórzana opaska z napisem STAX, skórzane pady, lejące się taśmy kabli, ogólnie duży rozmiar i piękne wykończenie – to wszystko mówi patrzącemu: „Oto słuchawki wyjątkowe!”

    Wpada jeszcze skomentować cenę. Cóż, 6200 USD albo 35 000 PLN także oznacza ekstraligę, w tym wypadku z turbodoładowaniem tego „ekstra” poprzez brak dostępności. Strona domowa Staksa informuje, że w razie dokonania teraz (w sierpniu) zamówienia jest szansa, że na Gwiazdkę, kto wie, może dostaniesz…  Strona polskiego dystrybutora (Grobel Audio) nie oferuje pewnie nic lepszego, nawet mi się nie chciało sprawdzać.