Recenzja: Lucarto Audio Songolo HPA300SE

Dźwięk

Są takie z większą ilością. Ale ta cena przy tych jakościach…

   Wzmacniacza słuchałem z dwoma kompletami lamp, oboma powyżej standardu. Lepszy okazał się złożony z pary sterujących GEC (General Electric Company) BL63 (około $380 za parę), prostownika Valvo AZ12 (około 800 PLN za sztukę) i pary triod Mullard 6080 (około $350 za parę), dający głębsze, ciemniejsze i bardziej nasycone brzmienie od też świetnie się spisującego w oparciu o sterujące 6SN7 General Electric, prostownik Philips AZ1 i lampy mocy RCA 6AS7G. Zarazem obydwa to relatywnie nieduży wydatek – do całkiem łatwego przełknięcia podwyżka względem kompletu lamp standardowych w świetle tego, ile potrafi kosztować para małych triod sterujących NOS czy para 300B.

    Podwyżka o zaledwie kilkanaście procent względem ceny całości, a przecież wzmacniacz jest okazyjnie tani; tak grające kosztują z optymalnymi lampami najmniej trzydzieści tysięcy… Tak, nie przesłyszeliście się, ani ja się nie pomyliłem – to wzmacniacz klasy szczytowej. Daję na to rękojmię, spędziłem w jego towarzystwie kilka pięknych wieczorów z towarzyszeniem wybitnych słuchawek. Poczynając od relatywnie tanich Sennheiser HD 600 i AudioQuest NightHawk, przez średnio kosztujące Sennheiser HD800 – i dalej, ku coraz droższym: Ultrasone T7, Meze ELITE, Final D8000, Dan Clark Audio STEALTH, Focal Utopia 2022, Audio-Technica ATH-L5000 i HiFiMAN Susvara.

    Nie będę tego zbioru rozbijał na składniki z oddzielnym opisem każdego, ponieważ wzmacniacz Lucarto Audio Songolo HPA300SE należy do tych, które brzmienia bardziej upodobniają niż różnicują. Co nie znaczy, że wszystkie słuchawki zabrzmiały tak podobnie, że trudno byłoby je odróżniać, lecz z drugiej strony nie zjawiło się przykre zjawisko konieczności odrzucania. Songolo nie tylko ma dość mocy, by nawet najtrudniejsze rozpędzić, ale dla wszystkich jest przyjazny, zwłaszcza kiedy wyszperać pasujące lampy. Co nie należy do spraw trudnych – wspomniany zestaw optymalny bardzo był wybaczający, czy może raczej lepszym określeniem byłoby „w pełni uniwersalny”. Wybaczać nie było bowiem czego – wszystkie wymienione słuchawki odznaczają się pięknym brzmieniem, lecz audiofilom nie muszę tłumaczyć, że świetne brzmieniowo słuchawki potrafią nie znaleźć zrozumienia u skądinąd dobrego wzmacniacza. Pasowanie to temat rzeka, podobnie jak tematyka ceny, a tu oba załatwione od ręki – wzmacniacz jest relatywnie tani i na dodatek niegrymaśny. Ciemno grające nie były z nim zbyt mroczne, jaśniejsze (Audio-Technica) nie były za jaskrawe. Owszem, wyraźnie zaznaczył różnice, np. pomiędzy masywniej, gładziej i z większym napowietrzeniem grającymi Final, a bardziej chropawo i egzystencjalnie (w sensie filozoficzno-nastrojowym) grającymi Meze, ale oba te brzmienia podał jako fascynujące i bez wad, a nie jako coś wprawdzie godnego pochwał, ale też uwag krytycznych.

    Ma bowiem Lucarto Audio Songolo HPA300SE jedną cechę wiodącą – wciąga. Siła tego wciągania zależy od garnituru lamp, a nie zależy od słuchawek. To znaczy – pewnie, niektórych słucha się z większą fascynacją, z uwagi na ich większe możliwości, lecz mniejszy wachlarz możliwości i tak gwarantuje wciąganie. Siłę tego wciągania mierzy się bardzo łatwo i niejako automatycznie: bierzesz któreś słuchawki (np. dowolne z powyższego zbioru), zaczynasz słuchać, nie możesz przestać. Zamiast pomyśleć: „– Eee, może wezmę tamte, może one lepiej zagrają”, pochłaniasz cały utwór i ciągnie cię do następnego. Pali ciekawość, jak tor się spisze z kolejnym utworem testowym – i tutaj mała, powtarzająca się dygresja: Trzeba mieć zbiór utworów ukazujących w ostrym świetle kluczowe aspekty brzmienia, i trzeba się ich trzymać, a nie za każdym razem popisywać nowym zbiorem, mającym udowodnić czytelnikom, jaki to pan recenzent wyrobiony, jaki na czasie, jak znakomitych słucha nagrań.

     Ten zbiór, który wałkuję raz za razem, ukazywał w każdym utworze, że jest Lucarto Songolo wzmacniaczem stawiającym na emocje, zwłaszcza na przeżywanie muzyki w aspekcie wielkościowym. Rozumiem przez to, że siła przeżywania dostawanej od niego muzyki bierze się nie tylko z tego, że poszczególne aspekty – jak szczegółowość, śpiewność, dynamika – realizowane są tak kunsztownie, że bijesz im w duszy brawo, ale ponadto, bardzo ponad, lądujesz w muzycznej sferze, w której świat cały nie dość, że jest samą muzyką, to jest nią w przemożny sposób. Nie dzieje się tak, jak w odsłuchu kolumnowym, że tu muzyka, tam jej nie ma. Scena gdzieś, hen, za linią głośników i patrzysz na nią z dala – i owszem, jest to fascynujące, ale całego świata nie zawiera. Tymczasem z takimi Sennheiser HD 800 świat się wypełnił muzyką cały; i nic poza tobą, postrzegającym ją podmiotem, oraz tą muzyką nie było. A była to muzyka wielka nie tylko powierzchniowo, ale także wysoko sklepiona i oparta o duże, mocarne dźwięki. Bezpośredniość zupełna, pełna trójwymiarowość, a na dodatek fascynacja aspektami melodycznym, dynamicznym, siłowym. Wszystkie o kluczowym znaczeniu, ale wyróżnikiem Songolo jest całkowita zmiana postrzeganego świata w muzykę. Także muzyki tej trójwymiarowość oraz, co szczególnie wyróżniającej, tej muzyki tężyzna.

    Tak to już jest, nie ma odwołania – duże i mocne wzmacniacze to duży i mocny dźwięk. A dawka energii w dźwięku to jeden z czynników kluczowych. Zwykle przesadzamy z wagą przykładaną do dynamiki, jako rozciągającej skalę ciche-głośne, zwracamy też uwagę na szybkość powstawania i długość trwania dźwięku oraz na jego formę, a nie skupiamy się na kluczowych aspektach rozmiarowości dźwięków i dawce niesionej energii. Gotowi jesteśmy tej energii niedostatek wybaczać w zamian za melodykę, za otwartość, za płynność – itd., podczas gdy siła przeżywania zależy w bardzo dużym stopniu od samej siły dźwięków. I wcale nie chodzi o ich głośność, bo głośność może być „pusta”, i przez to tylko drażniąca, a dźwięk od wzmacniacza Songolo dostajemy energetycznie naprany i jest on odnośnie źródeł duży, a na dodatek wypełnia świat. Nie składa się z samego napięcia, ale też z natężenia, i tyle się go w każdej sekundzie dostaje, i tak jest zajmujący (nawet gdy to śpiew a capella solo albo gadka konferansjera), że myśli nigdzie nie uciekają, cała uwaga na nim się skupia. I nie skupia w sensie krytycznym – a pochwalnym i pochłaniającym. Ewentualnie, jak już z obowiązku włączymy ogląd krytyczny, to też mamy samo cieszenie. Albowiem wzmacniacz jest szczytowy, a nie tylko wielki i ciężki. Podobne jak w przypadku dużo droższych Cayin 300B i Woo Audio WA-5LE, po zmianie garnituru lamp na bardziej wyszukany dosięgamy brzmieniowej magii. Docieramy do sedna muzyki w jej aspekcie odtwórczym – pochłania nas ona jak narkotyk i uwalnia od krytykanctwa. Nie ma się do czego przyczepić i nie ma ochoty odejść. Wżywamy się w muzyczną treść i w siebie jako odbiorcę. Cieszymy się nią i sobą, żeśmy się tu znaleźli – i nawet ja, z takim bagażem obcowania z najwyższej klasy sprzętem, cieszyłem się jak dziecko. (Warunkiem optymalne lampy.) Bo obok tej energii i zmiany świata w muzykę ma Songolo to coś, co zwiemy wyrafinowaniem. Magia dotyku, magia przestrzeni, magia doskonałości dźwięków – magia ich jako bezsprzecznie prawdziwych i ozdobionych bogactwem – to wszystko dostajemy, i od tej strony całkowita sytość zmieszana z nienasyconą chęcią wędrówki przez muzykę. Ale jest to podróż wyczerpująca, ponieważ tak wielobitowy i naprany energią dźwięk po pewnym czasie męczy, u mnie to były trzy godziny. Odnośnie tego zrozummy się dobrze: nie ma w tym dźwięku nic, co by męczyło jakąś wadą. Ale prawdziwa muzyka, gdy siedzisz między członkami zespołu, a zespół ma dobre instrumenty i jest dobry wirtuozowsko, zmęczy cię jeszcze prędzej. Bowiem muzyka formą energii (prawdziwa to dopiero), a tej możesz przyjąć, w przypadku realistycznego podejścia do głośności, bez wyczerpania tylko pewną dawkę.

    Odnośnie Songolo odnotowałem jeszcze jedną trudność – trudno mi było zastępować jedne słuchawki drugimi. W efekcie cztery wieczory spędziłem każdy w towarzystwie jednych. Wieczór z Susvarą, wieczór z Final, wieczór z Audio-Techniką, wieczór z Sennheiser HD 800… Ale nie, nie dlatego, że pozostałe mniej były wciągające, tylko na tyle starczyło czasu. Do tego jeden wieczór porównań, z bolesną masą przełączeń i trudnym skupianiem się na różnicach. – Tak, Susvary to te najbardziej melodyką pieszczące; Audio-Technica najbardziej przejrzysta i akcentująca szczegóły; Final najbardziej otwarte; Ultrasone T7 najbardziej różnicujące dźwięki i niezrównane energetycznie. Również wraz z tym wzmacniaczem najchłodniejsze, a przecież nieraz było tak, że właśnie one najcieplejsze. Ale generalnie żadnego chłodu – z wszystkimi ciepło lub neutralnie. Różne dystanse od pierwszego planu, różne stopnie gładkości dźwięków, różne dodatki echowości (ale zawsze udane), różne wyważenia pomiędzy dozowaniem smutku i radości. A na wyróżnik Susvar nadzwyczajna u nich subtelność i melodyczne wyrafinowanie, takie już z topu topów. Ale, raz jeszcze muszę podkreślić: każde wzięte ze zbioru wymienionych wciągały całkowicie.

    Nie myślcie sobie teraz, że na tym skończę – że się uchylę i będę udawał, że zapomniałem porównać Songolo do innego polskiego wzmacniacza niedawno bardzo chwalonego. Fulianty Audio jest dużo droższy, za to nie trzeba szukać lamp, od razu ma najlepsze. Ale stwarza ograniczenia. Susvary z nim nie pójdą i Dan Clark STEALTH też nie. Odnośnie pozostałych, pomimo dostatecznej siły, też nie wszystkie się zgrają, bo Ultrasone T7 na przykład nie. Ale u idealnie pasujących, jak Meze ELITE i Final D8000, zjawi się czystsze medium i bardziej dopieszczone dźwięki. Medium Lucarto Audio Songolo HPA300SE nie jest szczególnie gęste, mój Twin-Head czy Wells Audio Headtrip prokurują cokolwiek gęstsze. Niemniej to medium ma swą gęstość; nie jest przede wszystkim przezierne, mimo to dobrą widoczność zapewnia po najdalszy horyzont. Ale jak w jeden z wielu dni z dobrą pogodą i widocznością, a nie w ten, których kilka w roku, kiedy przejrzystość całkowita. Taką daje właśnie Fulianty, u niego transparentność atutowym asem; czystością medium i dopieszczeniem dźwięków będziemy słuchając go porażeni, tak samo jak puszczając w ruch Songolo wciągnięci zostaniemy w sferę muzycznej totalności. To więc podobne i niepodobne podejścia do dźwięku i ogólnie muzyki: jeden oparty na krystalicznej czystości i dopieszczaniu formy, drugi na energetyczności i emocjonalnym zatraceniu we wszechogarniającym wirze.

    Fulianty przy tym jest chłodniejszy i stylem bliższy tranzystorom, ale też z muzykalnością zupełną, pod jej względem stricte lampowy. Songolo zaś lampowy cały – prędzej ciepły niż chłodny, prędzej wesoły niż smutny, prędzej powabny niż dostojny. Ale to wszystko są niuanse, bo jeden i drugi potrafi być taki i taki, a przede wszystkim jeden i drugi to najczystsza Muzyka. Trochę inaczej doprawiona, trochę inaczej podawana, z trochę innym rozkładem akcentów, ale tak samo kusząca, tak samo spełniająca. A różnice pomiędzy nimi są mniejsze niż by wynikało z powyższego opisu, bo opis na różnicach się skupia.
– Brawa dla polskich konstruktorów!