Recenzja: Grado RS1e

Brzmienie

Ten sam kształt od 1996.

  Przy komputerze, a więc z przetwornikiem PrimaLuny i słuchawkowym wzmacniaczem Phasemation, zagrały RS1e nośnym i efektownym dźwiękiem o dużej dawce realizmu. Oferowały to wszystko, co z pracą wysokiej klasy słuchawek powinno się kojarzyć: mocny przekaz, pietyzm dla spraw drobniejszych, muzyczny obraz jako sumę odrębnych i silnie zindywidualizowanych ale współpracujących źródeł, gładkość i spójność melodyczną zdobioną chropawościami wibracji, także nośność i nasycenie, czystość oraz otwartość, transparentność i ożywione medium – wszystko w oparciu o szerokie pasmo. Też oczywiście charakterystyczną dla Grado szybkość i kojarzoną z nimi szczegółowość.

Trafność tonalną określiłbym jako poprawną, minimalnie przesuniętą do dołu; choć przy tak małym przesunięciu trudno przesądzać, czy bardziej z winy słuchawek, czy użytego z nimi toru. Nic do życzenia nie pozostawiała dźwięczność oraz centralne wypełnienie sceny, pomiędzy kanałami rozsuniętymi na średnią szerokość.

Odnośnie bliższych charakterystyk: dęte dmuchały jak należy – z odpowiednią energią i czuciem podmuchu; klawiszowe wzorcowo były dźwięczne i z dobrym ukazaniem struktury harmonii, smyczkowe rozwibrowane, niepodwyższone tonalnie i z należytą gęstością dźwięku, a wokaliści (produkujący się najczęściej blisko ucha słuchającego) z wysokim autentyzmem podkreślanym ekspresją i indywidualnością głosów.

Odnośnie innego ważnego czynnika: brzmieniowy kontakt cechowała po stronie obrazowej dbałość o detal i całościowa misterność, po dotykowej nadprzeciętna przyjemność ocierania oraz poczucie niezwykłości, jakie tylko słuchawki z wysokim cenzusem dać mogą. (Tak właśnie powinno się dziać z każdymi dobrymi słuchawkami, ale nie zawsze się dzieje.)

Membranę zmieniono na lżejszą i sztywniejszą, ale wygląda tak samo.

Mocno obecne soprany nie dawały ani rozjaśnień, ani podostrzeń, tylko tą właśnie  przyjemność dotyku; dotyku brzmień oferujących dużo więcej niż obecność.

Grało realistycznie, z werwą, a jednocześnie namaszczeniem – tak żeby nie tylko słuchać, ale też się wsłuchiwać, łapać szlachetność brzmienia.

Odnośnie jeszcze sopranów (bardzo istotnych w przypadku Grado, gdyż pierwsze RS1 miały je bardzo intensywne i były z tym kłopoty) rysowała się przewaga dźwięczności nad srebrzeniem, którego niemal nie było. Przykryte brzmieniową głębią, przyciemnieniem oraz pełnością, przejawiało się jako pojedyncze przebłyski. Mocno natomiast zaznaczała się esencjalność. Mocna esencja bez słodzenia, nic prawie też nieocieplona – cała przyjemność czerpana z nasycenia, mocnego smaku, naturalizmu, energii i czystości. Także bliskości muzycznego dziania, w tym wokalistów, wśród których nawet tyle razy karząca słuchawki sybilacją złowroga Sweet Jane Cowboy Junkies (wokalistka Margo Timmins) nie obarczyła Grado RS1e najmniejszym nawet jej śladem.

Z recenzji Grado GH2 już nam wiadomo, że ten typ słuchawek, pomimo małej kubatury, potrafi obdarowywać potęgą. Istotnie, w odmienny sposób złowrogi Rammstein grupy Rammstein, w którym perkusja bije taranem, a głos Tilla Lindemanna kojarzy się natychmiast z horrorem, zaoferował potęgę niewiele ustępującą najpotężniejszej z Ultrasone. Inną odnośnie stylu, lecz równej miary potęgą, częstował Ottorino Respighiego Taniec wojenny z „Królowej Saby” i „IX Symfonia” Dworzaka. W ich przypadku plan pierwszy przejawiał odpowiedni dla symfonii dystans, a mimo skupienia głównie na nim, rysowanie dużej i wysoko sklepionej scenerii nie nastręczało małym Grado problemu.

Kiedyś na środku maskownic były drewniane guziczki.

Jeszcze dwie sprawy, które nauczyłem się sprawdzać. Dźwięk nie był, mimo potężności, naprężony – struny gitar w odpowiednio dobranych utworach okazały się czerpać energię z rezonansowej głębi, a nie z naprężenia. Stepowanie z kolei ukazało dobrą równowagę między głuchością a trzaskiem, z nieznaczną tylko, nieirytującą przewagą tego ostatniego.

Odruchowo jak pies do jeża podchodziłem na koniec do sprawdzanej muzyki fortepianowej, która w ostatnich czasach przyniosła kilka przykrych rozczarowań.

– Nie tym razem! Fortepian wybrzmiał należycie, a przyznać muszę, że pod jego brzmienia względem jestem wyjątkowo wybredny i dla pianistów, i dla toru. Pianistę wybrałem oczywiście „swojego” – Wariacje Goldbergowie i Koncert Fortepianowy Bacha oraz sonaty Beethovena Glenn Gould podawał w swym stylu, który wyjątkowo lubię i cenię.

Nie rozczarowały też oceniane Grado, przywołując bliski prawdziwemu wielki, czarny instrument, a nie jakąś karykaturę. Barwa, przenikliwość, namysł, atak i tempa pośrednie; harmonia i sposób trwania dźwięku, fizyczna praca klawiszy i czucie otoczenia – wszystko było takie jak trzeba. Zarazem to dobry moment, by wejść w porównania do GH2.

Oba małe modele Grado są podobne wyglądem i zbliżone cenowo, ale brzmieniowo nieidentyczne. Dosyć sporo różnią się brzmieniem, chociaż tak się akurat zdarzyło, że pierwszy utwór wzięty do porównania zabrzmiał w obu bardzo podobnie. Pierwsza refleksja była więc taka: – Po co całe to zamieszanie z seriami „Reference” i „Heritage”? Po co różne gatunki drzewa i inne ich formowanie? Szybko się okazało – po co: kilkanaście utworów przy komputerze i kilkanaście przy odtwarzaczu dało klarowną odpowiedź.

A kabel o połowę cieńszy.

Grado GH2 są niższe tonalnie i spokojniejsze. Soprany względem RS1e podają bardziej trójwymiarowe – mniej smukle, mniej strzelające ku górze, za to precyzyjniejsze harmonicznie i cięższe. Całe brzmienie staje się przez to ciemniejsze, spokojniejsze, jeszcze mocniej nasycone esencją i pod jednym szczególnie względem osiągające wyższy poziom. – Tym poziomem rozdzielczość.

Doskonale zobrazował to właśnie fortepian, a potem – wiedząc już, że tak jest – łatwo było potwierdzać to wszędzie indziej. (Kiedy się wie, gdzie należy szukać, znalezienie o wiele łatwiejsze.)

Ciemniejsze, niższe, pełniejsze i bardziej nasączone dźwięki GH2 wyraźnie lepiej jedne od drugich się oddzielały, co w szybkim palcowaniu pianistycznym doskonale było słyszalne. Sonata Der Sturm Beethovena inaczej brzmiała w GH2, inaczej w RS1e. W recenzowanych „Reference” jaśniejsza wizja, więcej sopranowego szumu, scalania dźwięków, porywczości, improwizacji i impresji; u dawniej zrecenzowanych „Heritage” więcej mocy, dostojeństwa, wizualizacji uderzeń, precyzji artykulacyjnej i deszyfracji harmonii.

Słuchane bez porównań jedne i drugie bardzo mi się podobały, jak również w trakcie porównań z podobaniem nie było problemu. Ale dla siebie na podstawie porównań wybrałbym brzmienie GH2 – mniej ofensywne, sopranowo mniej smukłe, bardziej trójwymiarowe, cięższe, ciemniejsze, lepiej separowane. Czy wszystko to za sprawą samego gatunku drzewa i minimalnie innej jego obróbki? Mało prawdopodobne, wobec też pewnej inności wyglądu gdy zaglądać do wnętrza komór. Grado nam tego nie zdradzi, to ich tajemnice firmowe; a czemu tak mało tych GH2 powstało i czemu to nie one stały się kolejnym wcieleniem RS1 z jakąś małą literką na końcu, tego się można domyślić.

„Heritage” i „Reference”.

Fakt, że zaraz po GH2 zjawiły się GH3 i GH4, w których nie było już cocobolo, tylko u jednych i drugich norweska sosna, zdaje się jasno tłumaczyć, że partia drzewa cocobolo była ograniczona ilościowo, może też była cenową okazją. W każdym razie produkcja wielkoseryjna nie mogła być w oparciu o nie. W takim razie szczęście nabywcy, któremu wraz z GH2 coś specjalnego się trafiło, coś od Grado nieprzeciętnego. Ale niewielka zarazem strata dla nabywców normalnych RS1, które są prawie równie dobre. Dla tych, którzy wolą brzmienia bardziej porywcze, bardziej skomasowane i intensywniejsze sopranowo przy podobnej potędze basu i realizmie całościowym, to RS1 nawet lepsze.