Recenzja: Audeze CRBN

Technologia i jej następstwa

Aluminiowa walizka.

   Membrana dla słuchawek jest tym, czym dla strzelca strzelba; tylko mająca niezwykłe właściwości może zapewnić świetny dźwięk. Niezwykłość w tym wypadku oznacza reaktywność, która jest zbiegiem dwóch czynników – lekkości i szybkości napędu. Maksymalnie lekka membrana posadowiona w środowisku minimalizującym zniekształcenia i napędzana w taki sposób, by jak najszybciej i jak najprecyzyjniej reagowała na sygnał – tak brzmi formalny przepis na doskonałe słuchawki. U dynamicznych wyrasta problem z centralnym napędzaniem (cewka w centrum membrany), który w pamiętnych Sony MDR-R10 został skutecznie rozwiązany, ale tamte słuchawki były ewenementem, nikt tego nie powtórzył z uwagi na wysokość kosztów. Niższe koszty i świetne rezultaty dały słuchawki planarne, lecz u nich problem inny, a mianowicie cewka w postaci metalowej nici serpentynowo wtopionej w membranę, a zatem też nie na całą jej powierzchnię oddziaływanie naraz, w dodatku nieuchronnie większy ciężar. Nie dość, to jeszcze poruszające cewkę duże magnesy rozwieszone nad całą membraną (po jednej stronie albo obu), swą obecnością zaburzające fale dźwiękowe na drodze od membrany do ucha. Najcieńsze nawet cewki (złote i cieńsze od włosa), najgęściej też ułożone i poprowadzone najsprytniej, jak również najdoskonalszy możliwy sposób ukształtowania magnesów za pośrednictwem technologii Stealth, nie mogą zmienić tego, że jakieś zakłócenia są. Tymczasem tego wszystkiego nie ma, albo jest mniej, w słuchawkach elektrostatycznych. U których sama membrana cewką, a całkowicie płaskie, siateczkowato transparentne okładki statorów deformują dźwięk w dużo mniejszym stopniu od beleczek magnesów, choćby nawet tych Stealth.  

– Ideał? Ano nie. Gdyby idealne konstrukcje były na wyciągnięcie ręki, żylibyśmy od dawna w idealnym świecie na podobieństwo raju, a najwyraźniej tak nie jest. I zaklinanie rzeczywistości nazwami także tego nie zmieni – żadna „Susvara”, żaden „Orpheus” i żadne „Shangri-La” nie sprawią braku problemów.

Czarna walizka, czarne słuchawki.

Problemem u elektrostatów jest mały zakres wychyleń membrany leżącej wąsko między statorami, co z jednej strony daje wielką szybkość i minimalizację zniekształceń przepływu, lecz z drugiej brak swobody dla dostatecznie dużego wychyłu – niezbędnego, zgodnie z fizyką, do prawidłowej reprodukcji niskich częstotliwości. Dlatego słuchawki elektrostatyczne od zawsze uchodziły za najszybsze i najprecyzyjniejsze na całym obszarze pasma, ale poza głębokim basem. Albo tego basu miały jawnie za mało, niejednokrotnie w sposób uciążliwy, albo w najbardziej wysilonych konstrukcjach, jak ten Sennheiser HE90 Orpheus, był to ubytek śladowy, niemalże niesłyszalny, niemniej ekstremalnych popisów basowych w słuchawkach elektrostatycznych nie było – te wymagałyby membran o wielkości przekraczającej rozmiary możliwe na głowie.

Membrany elektrostatyczne wykonywano z polimerów napylanych mikronowymi warstewkami złota lub innych metali, odnośnie których to polimerów nikt najczęściej nie zdradzał, jakie są i skąd wzięte. I teraz dochodzimy do kluczowego momentu intrygi pod tytułem Audeze CRBN – do membran z nanorurek węglowych. Od tego wzięta nazwa, w rozwinięciu do pełnej artykulacji brzmiąca CARBON, z tego wzięta niezwykłość.

Cały przetwornik u CRBN waży 75 gramów, podczas gdy u planarnych Audeze LCD-4 to 186 gramów – a więc dwa i pół raza więcej. To jednak dalece nie wszystko, bo wprawdzie podtrzyma precyzję i szybkość, ale przecież nie pomoże basowi. Pomoże za to coś innego – membrany z nanorurek węglowych mogą być dalej od statorów, to im nie psuje precyzji. A w takim razie znalezione nareszcie miejsce na te większe wychyły, bas może stać się potężniejszy. Zadbano przy tym także o jak najdoskonalszą oprawę membrany, tu wykonaną z PCB (polichlorowanego bifenylu), a więc jednego z najdoskonalszych izolatorów.

Bo skoro karbonowe…

Bardzo odporną na mechaniczne i elektryczne odkształcenia, doskonale izolującą i, dzięki specjalnemu uformowaniu, chroniącą przed powstawaniem zmarszczek na krawędziach pracującej membrany. Co doskonale współgra odnośnie braku zniekształceń z faktem, że sama ta membrana jest jednolita materiałowo, zamiast bycia polimerowym płatem pokrytym obustronnie złotem czy aluminium. Właśnie ta jednolitość plus struktura samego surowca sprawiają, że ładunki elektryczne na membranach Audeze CRBN lepiej trzymają się swoich miejsc, co jeszcze doskonali reprodukcję brzmieniową. Reasumując: dwa atuty – potęga basu i wzrost precyzji.

Przejdźmy na stronę zewnętrzną. Wzięte do ręki elektrostaty od Audeze okazują się lekkie i przyjemne w dotyku. Waga bez kabla to zaledwie 300 gramów, a ciepły dotyk i przede wszystkim poprawę akustyki zapewniają oprawy muszli z magnezu, grubo powleczonego lśniącym tworzywem.

Czerń nie jest dominująca, jest aż niemal jedyna. Jednym z dwóch odstępstw od niej srebrzyste prowadnice regulatora wysokości – typowe dla Audeze, głęboko karbowane. Na ich czarnych obejmach od zewnątrz symbol firmy – stylizowane „A” – od wewnątrz oznaczenia stron literami „L” i „R”. W istocie niepotrzebnie, jako że karbonowy pałąk z podwieszoną skórzaną opaską jest przesunięty do przodu, chwytakami ujmując muszle w sposób pozwalający lepiej obejmować uszy, od razu widać, o co chodzi. Obejmowanie jest bezproblemowe – muszle są duże i podłużne, a skórzane pady głębokie. Podłużnymi owalami słuchawki nawiązują do HE90 (starszego Sennheisera Orfeusza), a ozdobnym motywem pokryw plecionka nakładających się sześcianów na tle drobniutkiej, srebrzystej siateczki – drugiego i ostatniego odstępstwa od czerni.

Zamocowane na stałe do muszli kable, co u elektrostatów niemal regułą, są miękkie, niezbyt grube i w czarnym materiałowym oplocie. Zbiegają się w jeden grubszy via metalowe zgrubienie, za którym  wspólny odcinek mierzy równe dwa metry, kończąc się tradycyjnym 5-pinem.

Węgiel niby niemodny, a jednak się przydaje.

Audeze nie opracowało żadnego własnego wzmacniacza, ale typowy prąd podkładu, 580 V, pozwala użyć wszystkich staksowskich poza najstarszymi, nie posiadającymi przy wyjściach oznaczenia PRO. Pozwala też niemalże wszystkich innych, bo nikt w późniejszych czasach nie usiłował tworzyć elektrostatów spoza specyfikacji Staksa. Daje to możliwość użycia także trzech obecnych na rynku transformatorów dopasowujących wzmacniacze kolumnowe: LST, iFi iESL oraz Woo WEE.

Słuchawki dostajemy w tradycyjnym u Audeze aluminiowym neseserze, anodyzowanym na czarno. Poza nimi znajdziemy w nim samą papierologię, a wszystko razem kosztuje $4500. (Nie podaję ceny krajowej z uwagi na zawirowania kursowe.) Słuchawek nie kupujemy z półki – są wykonywane wyłącznie na zamówienie, a czas oczekiwania to około cztery tygodnie.

Na koniec o wygodzie. Jest, krótko mówiąc, bardzo dobra – słuchawki nie ciążą i nie cisną, pady swobodnie obejmują uszy, opaska jest perforowana dużymi otworami, a sposób podwieszenia muszli gwarantuje łatwą regulację i brak samoczynnego opadania. Wygląd także jest pierwszorzędny, ale zarazem powściągliwy – nie ma tak ostentacyjnego luksusu, jak w dawnym i nowym Orfeuszu. Powierzchowność jest bardziej swojska i dotyk także swojski, tak jakby producentowi zależało na podkreśleniu faktu, że rodowodem tych słuchawek jest demetalizacja.