O sensie i rozterkach audiofilizmu

   Pisać, wydawać by się mogło, nie za bardzo jest o czym: Audiofilizm, podobnie jak nieco sztucznie oddzielana od niego melomania, to sposoby poszukiwania i odnajdywania życiowych przyjemności, takie same jak kinomania, czytelnictwo, wędkarstwo albo turystyka. Na pewne charakterystyczne aspekty oczywiście i w tym przypadku można zwracać uwagę, na przykład na fakt, że słuchanie muzyki to bardzo pasywna forma spędzania czasu. Nie wyrabia mięśni jak gra w piłkę czy wioślarstwo, nie zwiększa pojemności życiowej płuc jak alpinizm, nie uczy majstrowania przy samochodach jak hobby motoryzacyjne, też nie poszerza wiedzy w sensie praktycznym, światopoglądowym, ani filozoficznym, a w każdym razie nie musi tak się dziać, bo słuchać muzyki można bez wnikania w jej naturę, historię i inspiracje artystyczne.  Na tej kanwie na obronę audiofilizmu względem często stawianej od niego wyżej melomanii można powiedzieć przynajmniej tyle, że jego adepci zdobywają w miarę rozwijania swojego hobby pewną wiedzę o konstruowaniu aparatury audio, co korzystnie odróżnia ich z praktycznego punktu widzenia od czystych melomanów, reprezentujących nagi hedonizm, poparty co najwyżej pewną wiedzą muzyczną i rozeznaniem odnośnie jakości poszczególnych interpretacji oraz nagrań.

Wszystko to ma rzecz jasna wymiar głęboko względny, bo melomani często sami są muzykami albo muzykologami, a audiofile inżynierami bądź akustykami, tak więc reprezentują odłamy teoretycznej i praktycznej wiedzy związanej z muzyką zarówno od strony wykonawczej jak i technicznej oraz związane z nimi umiejętności w stopniu nieraz bardzo zaawansowanym, dalece przekraczając zakres w jakim zwykliśmy widzieć zainteresowania hobbystyczne. A niezależnie od tego audiofilizm i melomania w praktyce się przenikają, ich adepci to bardzo często te same osoby.

Antyaudiofilska krucjata

Wilson Audio Alexandria XLF

   Po co to wszystko piszę? Właściwie nie byłoby takiej potrzeby, są to wszak konstatacje banalne, jednakże ku mojemu niekłamanemu zdumieniu na kilku istniejących forach o tematyce audiofilskiej uformowały się grupki nawiedzonych mędrców, usiłujących lansować rzekomo nader uczone hasło, w myśl którego audiofilizm to przejaw aberracji psychicznej, polegającej na słuchaniu sprzętu w miejsce słuchania muzyki z towarzyszeniem maniackiej wręcz skłonności do wyrzucania pieniędzy, skutkiem niepohamowanej dążności do kupowania coraz droższej aparatury.

Mędrcy owi wywody swe opierają na dwóch przesłankach, a ponieważ mądrość ich nie sięga zbyt daleko, pierwsza z nich jest jednocześnie konkluzją przed chwilą napisaną. Brzmi ona:

– Audiofile słuchają sprzętu zamiast muzyki.

Skąd taka konstatacja, jakie na to dowody? Dowód jest jeden – audiofile o sprzęcie rozmawiają. A skoro rozmawiają, to o nic innego nie może im chodzić i całe to rzekome słuchanie muzyki jest w ich przypadku tak naprawdę przykrywką dla faktycznej pasji, jaką jest pożeranie wzrokiem zamiast słuchem audiofilskich zabawek, plus rozprawianie o nich przy każdej nadarzającej się sposobności.

Transrotor Artus

Zauważmy, iż ten rodzaj argumentacji jest analogiczny z dowodzeniem, że bibliofile nie czytają książek, entuzjaści kolarstwa nie jeżdżą na rowerach, a szerzej patrząc fani sportu sami żadnego sportu nie uprawiają, ponieważ o książkach, rowerach i sporcie rozmawiają i lubią to robić. Logika takiego wywodu jest dziecinnie naiwna, kompletnie nie biorąca pod uwagę złożoności świata. – Jedni o swoich zainteresowaniach faktycznie rozmawiać lubią, ale inni nie mają tego w zwyczaju. – Jedni rzeczywiście pasjonują się poprawkami sprzętowymi, a inni, odnalazłszy odpowiadające im brzmienie, podchodzą do sprawy jego dalszego doskonalenia z rezerwą, dokonując zmian sporadycznie i wyłącznie w oparciu o wcześniejsze rozeznanie. Jedni i drudzy, wbrew sugestiom naszych mędrców, niewątpliwie słuchają muzyki, choć forma jej postrzegania i sposób rozkładania akcentów emocjonalnych mogą być w zależności od stopnia zaangażowania w zabawy sprzętowe odmienne. Jakie ma to jednak znaczenie i co komu do tego? Czymże jest sama percepcja muzyki, że należy ją stawiać wyżej od pasji poszukiwania lepszego brzmienia w oparciu o kombinacje sprzętowe?

Pisałem już o tym przy okazji testów ABX: Mój ojciec jako nastolatek grał w orkiestrze symfonicznej, a w wieku dojrzałym, można rzec, muzykę zwalczał. Uważał ją za marnotrawstwo czasu i swoisty narkotyk, odwodzący ludzi od myślenia i spychający ich człowieczeństwo w stany dzikości. A jest w tym niewątpliwie pewna racja: Muzyka i taką formę potrafi przybierać. Może być myślową inspiracją, a może też katalizować redukcję myślenia, będąc aktywatorem stanów otępieńczych, podobnie jak narkotyki czy alkohol. Zależy od muzyki, zależy od odbiorcy. Bywa, że budzi agresję, drastycznie obniżając próg samokontroli, i wyzwalając podkorowe emocje wyciąga na wierzch pierwotną dzikość kosztem działań świadomych i przemyślanych. A nie są to wszak sytuacje pożądane z racjonalnego punktu widzenia, na który szydercy audiofilizmu nieodmiennie zwykli się powoływać. Mają oni jednak w zanadrzu jeszcze jeden argument, w dodatku dwuwarstwowy. W warstwie ekonomicznej argument ten powiada, że audiofilizm często prowadzi swoich adeptów do ruiny, skłaniając ofiarę do wydawania pieniędzy ponad faktyczny stan majątkowy. W warstwie racjonalizującej dokooptowuje do tego twierdzenie, że jest to na dokładkę zupełnie bezsensowna pogoń za mirażem, jako że sprzęty droższe wcale nie grają lepiej od tańszych, a w każdym razie nie jest to normą, w związku z czym bez wielkich ceregieli można przy odrobinie wprawy stać się właścicielem zestawu grającego zadowalająco pod każdym względem za rozsądną, umiarkowaną kwotę.

Do czego audiofilizm prowadzi i jego związki z melomanią

Shape Audio Organic Harmony – jedyne $6 950 000,- …

   Odnośnie warstwy pierwszej. Argument jest o tyle trafny, że istotnie czasami tak bywa. Jednakże podążając za logiką jego wywodu należałoby poczęstować tego rodzaju ostrzeżeniami właściwie wszystkich zaczynających zdradzać zainteresowanie jakąś dziedziną, wszak zawsze może się to przerodzić w pasję, a nawet gdyby tak się nie stało, i tak z reguły pociąga to za sobą mniejsze czy większe koszty. Ale cóż, no niestety, życie bywa bolesną przygodą, najeżone jest niebezpieczeństwami, lecz mimo to wolę pasjonatów od gderających ciotek z ich życiowymi mądrościami, pełnymi porad o bezpieczeństwie i oszczędnościach. – Nie pal, nie pij, plecy prosto, myj ręce, mów dzień dobry, ucz się pilnie, jedź pomału, podnoś deskę, płać raty regularnie, czytaj instrukcję przed użyciem… Prócz tego, jak darła się Janda w „Przesłuchaniu” Bugajskiego, trzeba chodzić na wszystkie zebrania i należeć do wszystkich organizacji…

Często przywoływana bywa w tym pouczającym ciotczynym dyskursie wzmiankowana już melomania, jako rzekomo mająca stanowić koronny dowód bezsensu audiofilizmu i jednocześnie wspaniały przykład hobby rzeczywiście wartościowego, nienarażającego na duże koszty. Lecz czy faktyczne? Czyż ta stawiana za wzór melomania nie musi aby skutkować wydatkami na płyty i koncerty, w przypadku luksusowych wydań płytowych i wyjazdów na występy największych gwiazd, a najogólniej biorąc – do najsławniejszych koncertowych sal, nie oznacza przypadkiem znacznych kosztów; nawet bardzo pokaźnych w przeliczeniu na pieczywo, salceson, kalesony i inne dobra pierwszej potrzeby. Oczywiście w miejsce płyt można ściągać pirackie pliki, a na koncerty nie chodzić wcale, ale aparaturę audio też można ukraść, albo mieć byle jaką; to ten sam poziom argumentacji, pomijając niemiły fakt, że ukraść aparaturę trudniej. Szanujący się meloman nie bywający na koncertach i nie posiadający ciekawych wydań płytowych jest równie kuriozalny jak audiofil korzystający z marnego sprzętu. Dla audiofila jest przy tym pewna szansa, której melomani nie posiadają. Aparaturę audio można bowiem zrobić samemu, a wtedy satysfakcja podwójna. Ale tego już antyaudiofile nie mówią, i nie mówią też o tym, że meloman może się sam nauczyć grać na instrumencie, bo wyszłoby wówczas na jaw, że jest to nieporównanie trudniejsze niż własnoręczny montaż aparatury, nie wspominając o tym, że jest to mniej uniwersalne, ponieważ aparatura przez siebie zrobiona może odtworzyć dowolną muzykę, gdy samemu dowolnej wykonać nie sposób. Wyszłaby przy tej okazji na jaw także rzecz jeszcze gorsza, mianowicie ceny instrumentów muzycznych. Tak się bowiem paskudnie składa, że fortepian Steinwaya kosztuje ćwierć miliona dolarów. Trochę drewna, trochę stalowych drutów, żeliwna rama, małe młoteczki owinięte wojłokiem – i tak skandalicznych pieniędzy żądają: – Jej-jej-jej! Istna granda! Rabunek w biały dzień!

Bez wątpienia w całym tym antyaudiofilskim zacietrzewieniu najważniejszy jest właśnie ów koronny motyw drożyzny, rzekomo nieadekwatnych kosztów względem oferowanych przeżyć. No bo przecież, no wszak… Jako że motyw ten jest kluczowy i zarazem złożony, musimy przerobić go w punktach.

Drożyzna pożądliwość i zawiść

Skromne wyroby MBL’a

   Zacznijmy od kwestii cen, a te faktycznie bywają szalone. Najlepsze głośniki MBL’a kosztują osiemset tysięcy, a piramidalny, czteroczęściowy odtwarzacz dCS tylko niewiele mniej. Na ostatnim Audio Show słuchałem zestawu wycenionego na ponad dwa miliony, takich za setki tysięcy mijałem po drodze mnóstwo. A zatem? Więc? Azaliż?

Ano tak, nie da się ukryć: jest na świecie kilka, a może i kilkadziesiąt milionów ludzi bardzo zamożnych, i lubią oni posiadać rzeczy to ich bogactwo adorujące, podkreślające jego wagę i prestiż. To dla nich zespół pięćdziesięciu (pięćdziesięciu!) inżynierów biura projektowego koncernu VW przez siedem lat (siedem lat!) projektował sprzęgło i skrzynię biegów, dzięki którym tysiąckonny silnik Bugatti Veyron może obsługiwać nawet staruszka. Bo czemuż starsza pani nie miałaby się zabawić, nie wyrwać na sportowy bolid młodzieńca? Rynek konsumencki zalany jest towarami luksusowymi, koszt wytworzenia których i wartość użytkowa są całkowicie oderwane od tej tak zwanej normalności. Damskie torebki ocierają się z cenami o milion złotych, zegarki mogą kosztować i kilkadziesiąt milionów, jachty pełnomorskie i co cenniejsze dzieła sztuki liczone są w milionów setkach, a luksusowe rezydencje w miliardach. I wszystko to jest chore, odzwierciedlające stan głębokiej społecznej nierównowagi i nieadekwatności zarobków do ponoszonych nakładów pracy. Tyle tylko, że mówienie, iż audiofilskie zabawki są tutaj jakimś wyjątkiem, a ich istnienie boską obrazą, jest stawianiem wozu przed koniem. Potwornie droga aparatura audio jest pochodną nierównowagi społecznej i zaburzonej formy postępu technicznego, a nie jakimś faktem oderwanym, odosobnionym wynaturzeniem. Jej odpowiedzialność za rujnowanie niewinnych duszyczek jest przy tym dokładnie ta sama co torebek, eleganckich zegarków, jachtów i zamorskich wojaży. Zwykli ludzie marzą o rzeczach stworzonych z myślą o ludziach niezwykłych – tych nieprzeciętnie zamożnych, i jest to czymś zwyczajnym, a dokładniej jest to zwyczajnie bolesne. Ale taki już mamy świat, rozpoczynanie naprawy którego od krytyki drogich audiofilskich zabawek świadczy o niedojrzałości adeptów takiego krytycyzmu. Poprawę świata należy zaczynać w zupełnie innym miejscu i jest to temat na inną dyskusję.

Dynaudio Arbiter

Zarazem rzeczywiście trzeba mieć na uwadze podstępność jaka czai się w każdej pasji i każdej pożądliwości. Wszelkie kolekcjonowanie i każdy konik noszą zalążek szaleństwa – ziarenko dążności niepowstrzymanej, pragnień nierealizowalnych. Taka już jest ludzka natura, a nie jest to przypadłość dotykająca wyłącznie ubogich marzących o luksusie: bogacze także popadają w ruinę skutkiem niepohamowanej pożądliwości – i dzieje się tak nawet częściej, ponieważ zgodnie z podstawową regułą ekonomii pożądliwość przyrasta wykładniczo wraz z wzrostem stanu posiadania.

Trzeba jednocześnie zaznaczyć, iż na niwie pożądliwości audiofilizm odznacza się szczególną podstępnością, ponieważ audiofilskie oprzyrządowanie jest wieloskładnikowe, a każdy z tych składników osobno woła o poprawę, zwielokrotniając ciąg pożądań. Co gorsza, katalogi firm są układane w dopasowane do tej pożądliwości szeregi jakościowe, wystarczy tylko sięgać. A potem na audiofilskich forach stykają się osoby reprezentujące którąś składankę pożądań i realizacji; trudno się dziwić, że towarzyszy temu także zawiść i chęć dokuczenia najbardziej spełnionym, najlepiej poprzez zasugerowanie im, że w istocie kupili tandetę, wyrzucili pieniądze w błoto. Lecz czy faktycznie?

Co dostajemy za nasze pieniądze?

Metronome Technologies Kalista Ultimate SE

   Zastanówmy się teraz, co za te wysokie ceny w przypadku wyrobów audiofilskich otrzymujemy w warstwie użytkowej, a nie samego prestiżu.

Z tym, jak ze wszystkim, bywa różnie. A jednocześnie bardzo trudno rzecz miarodajnie ocenić, na co składają się dwa czynniki wartościowania: wygląd i brzmienie.

Odnośnie wyglądu, kwestia pozostaje dalece subiektywna.

Gusta estetyczne bywają różne, a ponadindywidualne odczucie piękna niekoniecznie musi dochodzić w nich do głosu. Jednemu kształt kolumn Avalon Isis będzie kojarzył się z trumną, komu innemu z zakonnicą, jeszcze kto inny znajdzie go estetycznie wysmakowanym, spełniającym jego oczekiwania. Jedni lubią kształty moderne, inni wolą klasyczne. Jednym odpowiada spokojna kolorystyka, innych kusi jaskrawość i przepych. Co tam komu pasuje, co tam kto sobie woli… I próżno pouczać, że prawdziwa elegancja powinna być dyskretna, skoro sama angielska królowa zasiada na tronie w szatach świecących jak zwariowana choinka. Ludzie lubią się pysznić i lubią ściągać na siebie czymkolwiek uwagę – tacy już są, niewielu wśród nas Sokratesów. Ze smutkiem należy przy tym odnotować, że linia oddzielająca wyroby ładne i dobre surowcowo od tandety przesuwa się nieustannie w stronę coraz to wyższych cen, co tyczy całego rynku i wszystkich dóbr: wystarczy spróbować kupić ładny kubek, żeby się o tym przekonać. Coraz trudniej wejść w posiadanie czegoś ładnego za niewielkie pieniądze, z dnia na dzień coraz trudniej. Jednocześnie ze wszystkich stron zalewa nas brzydota: materialna, uczuciowa, intelektualna i artystyczna. Trudno wierzyć, że to przypadek. Niewątpliwie działa na tym polu wiele czynników, w tym jednym z dominujących chęć pozbawienia ludzi ubogich sposobności do obcowania z pięknem, albo chociaż ładnością, stającymi się (pomijając architekturę monumentalną i krajobrazy) wyłącznymi atrybutami bogactwa. W głębszej warstwie zjawia się osiągana takim sposobem presja na godzenie się z losem: ludziom otoczonym od dzieciństwa brzydotą łatwiej zaakceptować obecność jej w każdej formie. Mimowolnie staje się ona ich środowiskiem; czymś zwyczajnym, składnikiem otoczenia, a poprzez to zarówno brzydota postępowania wobec nich, jak i brzydota ich własnego życia, stają się normą, przeciwko której nie warto się buntować.
Można by wprawdzie próbować skwitować rzecz mniej podejrzliwie i zawile, powiadając, że może mamy po prostu coraz słabszych projektantów, kreatorów, modystów i artystów, nie potrafiących tworzyć piękna. Można by, gdyby pominąć kwestię – skąd się to bierze, że mamy słabszych? Poza tym to nieprawda, piękne rzeczy i teraz powstają. Są, istnieją, a jedynie ich ceny poszybowały, wyszły z orbity zwykłego życia. Tak, wiem – bywają wyjątki, można podawać przykłady. Ale nie o wyjątki idzie, tylko trend i regułę. Wyjdźcie na ulicę i rozejrzyjcie się. Co widzicie? Dokoła paraduje tłum łachmaniarzy. Dlaczego? Bo na brzydkie, fornalskie ubrania zapanowała moda? Owszem, zapanowała, ale jest częścią planu: moda dla zwykłych ludzi ma się fundować na brzydocie. Dlatego porządne buty i ładne stroje są dla nich o wiele za drogie i występują teraz wyłącznie w sklepach z drogim obuwiem i odzieniem. Za zwykłe, ale markowe jeansy z lichej bawełny trzeba zapłacić ponad pięćset złotych (już drogo), za te z mięsistej i porządnie ufarbowanej od uznanego domu mody solidnie ponad tysiąc, ponad dwa, ponad trzy…

MBL CD Transport 1621A

Odnośnie drugiego czynnika – najistotniejszej warstwy brzmieniowej, kontrowersje są bez wątpienia jeszcze zacieklejsze.

Punktem ich wyjścia była onegdaj absurdalna teza, w myśl której wszystkie wzmacniacze i odtwarzacze, o ile tylko poprawnie je zaprojektowano i zbudowano, grać będą identycznie, ponieważ wszelkie różnice kryją się wyłącznie w głośnikach lub słuchawkach. Na domiar różnice te nigdy nie są zdaniem ojców założycieli antyaudiofilizmu jakieś szczególnie dramatyczne, gdyż nawet najdroższe kolumny korzystają z przeciętnych głośników, a różnice pomiędzy przetwornikami słuchawek też nie są diametralne, o ile przeglądać będziemy rynek poczynając od przeciętnego poziomu jakościowego, a nie zupełnej tandety.

Na tego rodzaju dictum można rzetelnie odpowiedzieć wyłącznie w oparciu o doświadczenia własne. W moim przypadku te doświadczenia są dwojakie. Po pierwsze muszę przyznać, że rzeczywiście zdarza się, iż sprzęt tańszy, a nawet dużo tańszy, gra lepiej od droższego. Tańsze o połowę słuchawki Stax SR-507 grają lepiej, a już na pewno nie gorzej, od Ultrasone E10, a głośniki Bodnar Audio „Sunglass”, czy Ancient Audio „Holography” bez trudu dystansują wiele dużo droższych konstrukcji. Tego rodzaju przypadki nie zmienią jednak faktu, że najdroższe słuchawki w historii i super drogie kolumny MBL’a potrafią grać jeszcze lepiej. Jednocześnie twierdzenie, że różnice brzmieniowe dotyczą samych głośników i słuchawek pozostaje wierutną bzdurą: dystans pomiędzy groszowym odtwarzaczem a przedstawicielem odtwarzaczowej elity będzie z reguły duży. Lecz różnica cenowa wyniesie wielo-set-krotność: tani odtwarzacz kupisz za tysiąc złotych, najdroższe kosztują setki tysięcy.

Ktoś krzyknie:

– Co za nonsens!

I będzie miał w tym rację, tylko że chcąc to zmienić, trzeba by najpierw zmniejszyć nierówności społeczne, jako że ta szalona różnica jest przede wszystkim ich odbiciem, a nie jakości brzmienia.

Młodzi i starzy, bogaci i biedni

Accuphase DP-900/DC-901…

   Gdyby świata nie zaludniali ubodzy i bogacze, nie byłoby tandetnych odtwarzaczy za tysiąc złotych, których nikt by nie potrzebował, a i tych bardzo drogich byłoby dużo mniej, ponieważ bieda i bogactwo są z grubsza grą o sumie zerowej, a w każdym razie tak się dzieje w społeczeństwach doby zastoju – w jakich obecnie egzystujemy.

We wszystkim tym uczestniczą zarazem czynniki odmiennego rodzaju. Rynek aparatury audio uległ  w ostatniej dekadzie bardzo znacznemu zawężeniu, młodzi słuchają przeważnie plików z odtwarzaczy przenośnych, nie zgłaszając pretensji do drogiego sprzętu stacjonarnego. Taka nastała moda, całkiem odwrotna niż ongiś. Osobiście z własnymi dziećmi przerobiłem ją etap po etapie, a modę tę wielkie koncerny same przez lata lansowały; lansują teraz dalej, już nie mają wyboru, poszukując zastępstwa dla mód bardziej ambitnych, zarówno z uwagi na trudności z aplikowaniem dużej gabarytowo aparatury w małym mieszkaniu masowego klienta, jak i trudniejszą do przełknięcia wysoką cenę; także i skutkiem łatwiejszego trafiania z urządzeniami przenośnymi w gust młodzieżowego odbiorcy, z natury bardziej ruchliwego i lubiącego się obnosić ze swoimi skarbami, jednocześnie bardzo pożądliwego – muszącego mieć. W rezultacie takiego przeistoczenia wielkokoncernowi pomysłodawcy promowania urządzeń przenośnych sami dziś ledwo zipią w konkurencyjnych zmaganiach na najcieńszego smartfona wyświetlającego obraz full HD na ekraniku OLED i odtwarzającego pliki muzyczne dużej gęstości na dousznych pchełkach – najlepiej białych lub różowych, gdyż takie lubią panienki. A kto jak kto, ale panienka, to już telefon komórkowy mieć musi; a skoro panienka musi, to musi też kawaler, już choćby tylko po to, by móc zaimponować panience, też by pozwolić jej wyżyć się w telefonicznych oracjach. Pomysłodawcy i animatorzy tego wszystkiego walczą teraz na śmierć i życie o smartfonową część rynku: Samsung pożera Nokię, a Apple ćwiczy ukąszenia nawet na własnym logo. Zanikł jednocześnie w wielkich koncernach etos inżynieryjnego wyścigu po naprawdę wybitne brzmienie na bazie nowatorskich, przełomowych rozwiązań. Zastąpił go wyścig po najbardziej bajeranckie konstrukcje przenośne za łatwiej akceptowalne kwoty. Zysk na jednostkowym wyrobie skutkiem tego drastycznie zmalał i by temu jakoś zaradzić sięgnięto po tańszą siłę roboczą z biednych krajów, a świat w wymiarze ambitnego postępu skarlał, stracił impet, zasklepił się i zafałszował. Reklama wyparła innowacyjność, a szmirowate gadżety zastąpiły towary wartościowe. Lecz mimo wszystko przyniosło to znaczący przełom globalny, gdyż przeniesiona do Chin czy Brazylii produkcja otworzyła po pewnym czasie tamtejsze rynki konsumenckie na produkowane na miejscu tanie wyroby o charakterze masowym, dzięki czemu produkcja sama siebie zaczęła konsumować. Plan był więc niezły, jednakże miał też, jak to z reguły bywa, swe efekty uboczne. Czasy gdy Herbert von Karajan był kolegą prezesa koncernu Sony i razem cieszyli się nowymi wynalazkami odeszły w zapomnianą przeszłość, ustępując miejsca doraźnej pogoni za smakowitym zyskiem. Wielkim zyskiem z wielkiej produkcji małych i coraz mniejszych

…i Astell&Kern AK100.

wyrobów, bowiem jedyne, co nam w ostatnich dekadach wychodziło w wymiarze technicznym nieźle, to miniaturyzacja układów scalonych. Ta sama, w kolejnych generacjach produktów iterowana technologia – mnożenie możliwości przez redukcję wielkości. Powiedziano także „Pa, pa” wizji świata oferującego w perspektywie bogactwo dla wszystkich, zastępując ją natychmiastowymi wyższymi gażami prezesów i rad nadzorczych. Rosnące dochody z otwierania się nowych rynków i napływu masowego klienta, zwane potocznie globalizacją, zostały zatem niezwłocznie a chciwie pożarte bez oglądania się na przyszłość. Szło przecież bardzo dobrze i po cóż się było kłopotać, tym bardziej, że na otwarcie rynków wschodzących nałożyło się otwarcie ogromnego rynku związanego z obsługą Internetu, a jednocześnie komunistyczne monstrum, wzywające zza szpalerów luf i głowic jądrowych do poważnego traktowania kwestii równości społecznej w przypadku ZSRR właśnie zdechło, a w odniesieniu do Chin dało się bez większych targów oswoić, przeciągnąć na Chciwą Stronę Mocy.

Tym samym zaszła zasadnicza zmiana kursu ekonomii globalnej, o której nikt teraz głośno poza garstką ekonomicznych malkontentów nie wspomina, ale ogólnoświatowy zanik klasy średniej jest wystarczająco wymowny, podobnie jak fakt zarabiania obecnie przez dyrektorów i prezesów średnio nie pięćdziesiąt razy (jak jeszcze w latach 70-tych) tylko czterysta siedemdziesiąt razy więcej od własnych pracowników. Średnie zarobki kadry kierowniczej liczone w średnich pensjach własnych pracowników wzrosły średnio dziesięciokrotnie, co zaowocowało uwiądem klasy średniej.

(Taki średni ekonomiczny bonmocik o dalekosiężnych skutkach.)

W efekcie siła nabywcza przeciętnego amerykanina liczona w towarach wysokiej jakości jest teraz o wiele niższa niż trzydzieści lat temu i by przykry ten fakt jakoś zamieść pod dywan trzeba mu było podsunąć pod nos gadżety oraz tanią żywność. Jako maskujące remedium nie tylko ma on zatem w każdej kieszeni po smartfonie, ale żre też (a wraz z nim reszta świata oprócz tych, którzy do żarcia nic nie mają) przemysłowo przetworzone paskudztwa z syntetycznego białka udającego mięso oraz szpikowany jest chemią w postaci stymulatorów wzrostu i poprawiaczy smaku. Skutek tego jest opłakany, na daleką metę będzie katastrofalny. Faszerowana taką żywnością młodzież jest przerośnięta i chorobliwie otyła, zwłaszcza cierpiące na związane z tym zaburzenia hormonalne dziewczęta. Parę dni temu szedłem ulicą, z naprzeciwka trzy nastolatki. Oczywiście u każdej w garści smartfon, ale nie to istotne. Istotny fakt, że każda z nich była wyższa ode mnie, a zatem wszystkie trzy miały przeszło metr osiemdziesiąt wzrostu, do czego jeszcze spodem nożyska jak u słonic. Kiedy chodziłem do szkoły (a klasy liczyły wówczas po czterdzieści i więcej osób), ani jedna dziewczyna z mojej i równoległych nie była wyższa ode mnie. Ani jedna.

Młodzi i starzy, bogaci i biedni cd.

Rzeczywistość po 24 października 1929…

   Ktoś mógłby pomyśleć, że się zagalopowałem, odbiegam od tematu, ale wcale tak nie jest. Gadżetowa rzeczywistość szpikowana hormonami wzrostu dla mas i ekskluzywna, pieszczoszkowata dla nielicznych, są obecnie standardem i wszechobecnym anturażem świata, który przestał normalnie, równolegle na całym przekroju społecznym się rozwijać.

Dwa i pół tysiąca lat temu, próbując opisać idealne państwo, Platon zauważył, że każda społeczność pragnąca pozostać wspólnotą musi dbać o to, by różnice w zarobkach nie przekraczały sześciokrotności. W czasach gwałtownie rozwijającego się kapitalizmu filozofowie społeczni zaczęli dopuszczać przesunięcie tej granicy po aż dwudziestokrotność. Obecnie w wielkich korporacjach granica ta sięga pięćsetkrotności, nierzadko przekracza tysiąckrotność. W związku z tą sytuacją coraz liczniejsi ekonomiści i socjolodzy zwracają uwagę na formowanie się nowego podziału rasowego, dalece głębszego od etnicznych. Zarabiający setki, nawet tysiące razy więcej od innych, stają się w sensie funkcjonalnym istotami innego gatunku, z normalnymi ludźmi na płaszczyźnie życia codziennego nie mającymi punktów wspólnych. Życia te stają się tak różne, problemy tak odmienne, że więź społeczna i wspólnota sensu zostają zatracone. Zwraca przy tym uwagę, że proces alienacji nie dotyczy w tym przypadku pojedynczego władcy – faraona, rzymskiego cesarza albo perskiego króla królów – poczytywanych za istoty boskie, a kilkuprocentowej grupy posiadaczy, swego rodzaju kasty rządzącej, skupiającej za parawanem fasadowej demokracji liberalnej całą władzę polityczną, ekonomiczną i medialną. Inaczej mówiąc, mamy do czynienia z nawrotem feudalizmu.

A skoro tak, skro takie dziś mamy społeczeństwo, to ta najbardziej wartościowa aparatura audio musi mieć wąskie grono nabywców, nie mogąc już liczyć na zamożnego mieszczanina czy farmera, w efekcie czego produkowana jest przez niszowe firmy, niszowa bowiem jest natura towarów luksusowych. W tej sytuacji nieubłaganemu zniszczeniu ulega normalny stosunek ceny produktu do jakości, który na rynku dóbr luksusowych traci zwykłe znaczenie, wyradzając się w wyścig o szokowanie klienta ekscentrycznością, co w połączeniu z produkcją krótkoseryjną małych manufaktur musi skutkować cenowym szałem.
Dziwność tej sytuacji dla niewykształconego ekonomicznie obserwatora potęguje narastający kryzys, jest bowiem jednym z praw ekonomii zwiększanie się w dobie kryzysów sprzedaż wyrobów luksusowych przy jednoczesnym spadku wolumenu dóbr popularnych (pomijając te pierwszej potrzeby) w następstwie pogłębiających się nierówności ekonomicznych. (Kryzysy to do siebie mają, że uderzają przede wszystkim w słabych.) Kolejnym przykrym następstwem są trudności z lansowaniem technologicznego postępu powiązanego z nowatorskimi produktami o z reguły wyższych początkowo cenach, niemożliwych do wyegzekwowania na drastycznie spłycającym się rynku średnio zamożnych konsumentów. W dzisiejszych czasach znajduje to jaskrawe odzwierciedlenie choćby w przypadku telewizorów. Wszystkie podejmowane tu próby – 4xHD, OLED, czy 3D bez okularów – napotykają na poważne bariery, przede wszystkim cenowe. Rynek o płytkich kieszeniach nie gwarantuje zwrotu nakładów badawczych, tym samym postęp technologiczny musi realizować się wolniej. Nie inaczej dzieje się na całym obszarze audio-video, gdzie technologie SACD, DVD-audio, czy całkiem zapomniana dziś kwadrofonia, ani rusz nie mogą się przebić.

Amerykańskie zabawy… z pieniędzmi.

Na masowy użytek proponuje się tanie pliki komputerowe, których jakość pozostaje na razie cokolwiek problematyczna, także tandetne kino domowe, a koneserom oferuje powrót do przeszłości w postaci płyt winylowych, rzutników ekranowych i technologii lampowej.

Jednocześnie współczesnego kryzysu nie należy postrzegać w kategoriach tego z początku lat 30-tych. Ma, a przynajmniej na razie, formę o wiele mniej drastyczną, za to niestety bardziej permanentną, głębiej osadzoną w strukturze. Także związany z nim brak innowacyjności nie ma wymiaru absolutnego, a jedynie podcina skrzydła co ambitniejszym projektom, separując nas od przełomów w rodzaju silnika wodorowego, ogniw magnetohydrodynamicznych czy reaktorów termojądrowych. Wzajemne przenikanie się struktur politycznych i gospodarczy gwarantuje społeczeństwom „ochronę” przed tego rodzaju przełomami, mogącymi naruszyć interesy wielkich korporacji, dobrze obwarowane sieciami politycznych marionetek i usłużnych mediów. Pora na przełomowe zmiany nadejdzie dopiero wtedy, gdy już nie będzie innego wyjścia lub pole przyszłych zysków zostanie dokładnie oszacowane i podzielone. Tym, którzy zwykli przy takiej okazji wykpiwać „zwolenników teorii spiskowych”, stawać po stronie rzekomo racjonalnego i uczciwego (na wskroś demokratycznego przecież!) świata rządzonego przez liberałów, proponuję by choć przez chwilę oddali się zadumie nad tym, ile przełomowych technologii zostało wdrożonych w ponurych i niedemokratycznych latach II wojny światowej. Sonar (ASDIC), radar, silnik odrzutowy, benzyna z węgla, penicylina, silnik rakietowy, reaktor jądrowy, bomba atomowa, komputer…  Wszystkie te dokonania i cywilizacyjne przełomy jakimś przedziwnym trafem zostały bądź wynalezione, bądź wdrożone właśnie wówczas, a nie wcześniej czy potem. Wojna, okrutna matka rzeczy strasznych, jest zrywającą maski obłudy dawczynią postępu, wiedzieli to już starożytni z Heraklitem na czele.

Audiofilskie podwórko

Przepraszam, która godzina?

   Dajmy jednak już spokój szerokim spekulacjom, wracajmy na audiofilskie podwórze.

Nim to zrobimy, zwróćmy uwagę na przewrotność całej tej  sprawy i jej złośliwość sytuacyjną, analogiczną nawiasem w dużym stopniu do audiofilskich przygód. Punktem wyjścia katastrof tu i tu jest bowiem chciwość. Audiofile pożądają sprzętu, na który ich nie stać, a właściciele firm zażądali pensji, na które nie stać było struktury społecznej. Ci pierwsi burzą swą nierozwagą własne budżety, drudzy zdewastowali swą chciwością równowagę społeczną. W efekcie pierwsi zmuszeni są pozbywać się swych zabawek za pół ceny, a drudzy zafundowali własnym firmom poważne perturbacje, niekorzystnie przemeblowując rynek konsumencki. W końcowym rezultacie zbyt chciwi audiofile zmuszeni są używać sprzętu gorszej jakości, a pazerni prezesi rezygnować z normalnie ukształtowanego rynku ma rzecz kreacji socjotechnicznych, mających zastąpić naturalny, ewolucyjny postęp. Jedni i drudzy brną przy tym w zadłużenie, wyjście z którego wydaje się trudne. Najprostszym byłaby wojna, anulująca wszelkie długi, ale w dobie broni jądrowej to wielokrotnie na przestrzeni dziejów z powodzeniem stosowane rozwiązanie na nasze szczęście odpada. Innym byłby skok technologiczny pchający cały świat do przodu, lecz na to z kolei nie pozwala klincz założony przez koncerny energetyczne (skok cywilizacyjny ma zawsze przełożenie na energetykę), pilnujące swych interesów od Antarktydy po Północny Biegun. (Znamienne jednak jak szybko stając na progu katastrofy gospodarczej sięgnęły USA po gaz łupkowy.) A wszystko to, cały ten ambaras z postępem, nie jest jedynie winą firm i ich prezesów. Konsumenci, z ich zamiłowaniem do rzeczy tanich, także ponoszą część odpowiedzialności, bo nie protestowali kiedy tandetne taśmy VHS tryumfowały nad Video8 i Betamax’em, podobnie jak zadowolili się przeciętnej jakości płytami CD, nie domagając niczego lepszego. Rynek rzadko nagradza innowatorów, zadowalając się tanią przeciętnością, a propagandyści antyaudiofilskiego zakonu jeszcze tendencję tę podsycają. Pomijając głupotę ich najradykalniejszych haseł, mają jednak w tym niewątpliwie sporo racji, aczkolwiek życie bywa przekorne: dobre intencje niejednokrotnie skutkują efektami odwrotnymi od zamierzonych, w tym wypadku ogólnym marazmem. Bo przecież próba ośmieszania tych, którzy starają się oferować wyroby lepsze jakościowo choć odrobinę od najlepszych dotychczasowych; próba realizowana poprzez uporczywe wmawianie, że żaden postęp w technice wzmacniaczy czy odtwarzaczy nie jest naukowo rzecz biorąc możliwy (sic!), nie może skutkować czymś innym jak hamowaniem postępu i nie czym innym jest jak wtórowaniem propagandowym orkiestrom wielkich koncernów, zalewających rynek masową przeciętnością.

-A czy to ważne…?

Na tle wszystkich tych zmagań charakterystyczny jest los koncernu Sony, wielokrotnie próbującego przebijać się z nowatorskimi rozwiązaniami, albo przynajmniej popisywać wyrobami najwyższej jakości w rodzaju serii  Qalia czy formatu SACD, co nieodmiennie skutkowało porażką ekonomiczną, podczas gdy celowanie w wyroby popularne typu discmana przynosiło sukcesy rynkowe. Nie inaczej z koncernem Panasonic (Matsushita Electric), który właśnie na naszych oczach, i to w sensie jak najbardziej dosłownym, porzuca produkcję lepszych jakościowo telewizorów plazmowych na rzecz tandetniejszych, ale dużo częściej wybieranych przez klientów LCD.

Ktoś powie:

– I co z tego, skoro zaraz będziemy mieli jeszcze lepsze OLED’y?

  Audiofilskie podwórko cd.

Osamotniony emeryt

   No tak, tylko ile będą przez pierwsze lata kosztowały i od jak dawna ta technologia szachuje wszystkich swym istnieniem, z którego przez ponad dwie dekady nic praktycznego nie wynikało. Poza tym nastanie OLED’ów bynajmniej nie jest przesądzone. Toshiba już około dziesięć lat temu wypuściła na japoński rynek nowe konstrukcyjnie telewizory oferujące obraz o dużo wyższej jakości i słuch o nich zaginął. Dziś nawet nie pamiętam jak się ta technologia nazywała…

Poparzone porażkami wielkie koncerny odstąpiły od prób lansowania radykalnego lecz drogiego w wymiarze jednostkowym postępu, skupiając się na produkcji stosunkowo tanich nowinek, szczególnie celnie atakujących portfel młodzieżowego klienta, z natury bardzo podatnego na uleganie modom, tym samym stanowiącego łatwy łup reklamowych kampanii. To jednak ma swoją cenę. W domowym zaciszu można bowiem wpaść na genialny pomysł, a nawet opracować nowatorską koncepcję, ale wdrożenie nowej technologii w garażowym laboratorium to zjawisko bardzo nieczęste, chociaż Steve Jobs i Steve Wozniak pokazali, że nawet w dzisiejszych czasach możliwe. To jednak tylko wyjątek potwierdzający regułę. Wynajdywanie i wdrażanie nowych rozwiązań to teraz rola wielkich laboratoriów dysponujących potężnymi zapleczami i trustami mózgów, a nie garażowych entuzjastów, choćby nawet genialnych. Sukces Jobsa i Wozniaka był przecież nie czym innym jak wynikiem zaniechania przez koncern IBM prac nad komputerem biurkowym, w następstwie konstatacji prezesa, przeszłej do annałów głupoty, że świat może potrzebować najwyżej kilku komputerów. A ponieważ wielkie koncerny od wynajdywania nowatorskich rozwiązań na użytek rynku audiofilskiego odstąpiły, to mamy sytuację jaką mamy – zastój.

Już prawie 150 lat czekania na godnego następcę…

Zdawszy już sobie sprawę z przykrego faktu, że ciężar postępu spoczywa obecnie na wątłych barkach firm niszowych, mogących co najwyżej adoptować do swoich celów rozwiązania powstałe w wielkich laboratoriach na użytek technologii innych niż audiofilskie, musimy przyjąć do wiadomości fakt dużego wysypu wyrobów o cenach z kosmosu, wysoce nieadekwatnych do jakości użytkowej i estetycznej przez siebie oferowanych. Zarazem w sytuacji tego rodzaju czymś oczywistym jest pojawianie się produktów tańszych i jednocześnie lepszych, na co znajdujemy liczne przykłady. W tym kontekście słuszność pozostaje w niemałym stopniu przy kontestatorach audiofilizmu. Klienci, zwłaszcza mniej zamożni, powinni bardzo się pilnować, żeby nie strzelić głupstwa. Ich wielką szansą jest przy tym rynek wtórny, na którym walają się w dużych ilościach zabawki porzucone przez bogaczy, dostępne po bardzo atrakcyjnych względem pierwotnych cenach; zwłaszcza gdy jakiś drogi wyrób nabawi się nienajlepszej opinii, jak choćby flagowy odtwarzacz Meridiana, skrytykowany w jakimś artykule i w związku z tym możliwy teraz do nabycia za drobny ułamek początkowej ceny. To jednak bynajmniej nie znaczy, że wyroby luksusowe, rzecz całościowo ujmując, są nie lepsze od popularnych więc niewarte zachodu.

Kwestia przyrostu jakości

MBL 101 X-treme

   Musimy na tej kanwie uwypuklić kolejną sprawę, kwestię przyrostu jakości względem ceny. Ma ona dwie specyfiki. Pierwszą jest nagi przyrost, a drugą jego rodzaj. Co do samego przyrostu, to dawno już ustalono jego malejącą wielkość wraz ze wzrostem pozycji na skali cenowej, co można obrazować funkcją logarytmiczną. Co zaś się tyczy rodzaju, to pewne cechy – jak szczegółowość, wielkość sceny, dynamika, stopień zniekształceń, rozwartość pasma, czy właściwe uchwycenie tonacji – pozostają obiektywne. Natomiast inne – jak dobór kolorystyki, sposób ekspozycji szczegółów, cieniowanie, gradacja planów, czy wzajemne relacje ilościowe podzakresów w kontekście budowania ogólnego klimatu – są kwestią estetycznego wyboru. A przecież wszystkie one występują łącznie, w związku z czym jednoznaczne zaszeregowanie jakościowe w wielu przypadkach nie jest możliwe. Nie jest takie tym bardziej, że nawet bardzo drobne przesunięcia decydują w istotnym stopniu o całokształcie brzmienia, a całościowy obraz wyłania się z mnogich kontekstów. Sytuacja ta jest chętnie wykorzystywana przez głosicieli antyaudiofilizmu do lansowania hasła o braku różnic, mnie natomiast  przypomina się bajka Andersena o księżniczce na ziarnku grochu. Nie da się ukryć, że także jako poszczególni ludzie w niemałym stopniu jesteśmy różni, w związku z czym co dla jednego pomijalne i bez znaczenia, komu innemu urasta do rangi problemu. Z tego względu to samo urządzenie może dla jednych być źródłem satysfakcji, podczas gdy inni postrzegać będą je w kategoriach nieakceptowalnej tandety. Ta rzecz może dotyczyć zarówno produktów tanich jak drogich, bo u jednych i drugich natykamy się na brzmieniowe ograniczenia, chociaż wyrobów tanich siłą rzeczy dotyka to częściej. Jednocześnie obserwować możemy w świecie audiofilskim dwie częściowo tożsame grupy, dążące z zapałem i zajadłością do jednego celu – do wyszukania na rynku przykładów urządzeń tanich, albo chociaż wyraźnie tańszych, grających lepiej od droższych.

Napisałem, że są dwie takie grupy, bo ich ataki wychodzą z różnych punktów zaczepnych: podczas gdy jedni po prostu chcą zaoszczędzić pieniądze, a jednocześnie ostrzec innych przed produktami niewartymi zakupu, drudzy mają cel nieco odmienny. To propagandyści, głoszący z mniejszym czy większym wewnętrznym przekonaniem ideologiczne hasła w rodzaju „Kable nie grają!”, albo „Wszystkie odtwarzacze brzmią identycznie!”. Tego rodzaju mądrościami szermuje wspomniana wcześniej sekta apostołów antyaudiofilizmu, działających przeważnie w oparciu o wyczytane gdzieś pseudonaukowe mądrości i mających za cel lansowanie samych siebie jako autorytetów – głosicieli jedynie słusznej prawdy objawionej o bezeceństwach i bezsensie hobby audiofilskiego.

Nie za długo na tym tronie?

Weźmy rzecz od strony praktycznej. Przeglądając Internet często natykam się na relacje głoszące chwałę tego czy innego niedrogiego wyrobu. Mając z nim później do czynienia zwykle nie doznaję rozczarowania, ponieważ produktów dobrej jakości za niewielkie pieniądze nie brak. Jednakże jeszcze nigdy nie napotkałem takiego, który byłby zgodnie z internetowymi peanami realnym zagrożeniem dla szczytowych przedstawicieli własnego gatunku. Nie piszę tu o kablach, bo rynku kablarskiego nie badałem dotąd szczegółowo, natomiast w pozostałych segmentach jako tani konkurent wyrobów najdroższych przychodzą mi na myśl wyłącznie słuchawki AKG K1000. Te kosztujące mniej niż dziesięć procent ceny najdroższych w historii, legendarnego Sennheisera Orfeusza, podobnie jak on nie produkowane już monitory nagłowne, stanowią niewątpliwie ewenement. Nie znaczy to, że są najlepsze i Orfeusz, albo współczesny Stax SR-009, powinni dygotać z obawy, jednakże są to wszystko niewątpliwie wyroby z bardzo zbliżonego poziomu jakościowego, mające na tym zbliżonym poziomie przysługujące sobie atuty i słabości. Zarazem nie ulega wątpliwości, że Stax i Orfeusz oferują lepszą wygodę oraz ładniejszą powierzchowność, tak więc równorzędność poziomów nie taka całkowita, choć z drugiej strony nie przyleganie K1000 do uszu też ma swoje przewagi. Nie chcę przez to powiedzieć, że sytuacja z K1000 jest zupełnie odosobniona, tylko że osobiście z analogiczną się dotąd nie zetknąłem, choć jednocześnie muszę przyznać, iż wielokrotnie percypowałem systemy niedrogie grające wręcz porywająco, bardzo tylko nieznacznie ustępujące najdroższym. Ale jest inny przykład, a są nim gramofony. Nie ulega wątpliwości, że można za 50 tysięcy wejść w posiadanie gramofonu zdolnego zdeklasować nawet te wielokrotnie droższe odtwarzacze CD. Choćbyśmy dorzucili do jego ceny ultradźwiękową myjkę płyt winylowych za jakieś osiem tysięcy i kosztujący kilkanaście najwyższej klasy gramofonowy przedwzmacniacz, wzięli też pod uwagę, że płyty analogowe są zwykle droższe od cyfrowych (chociaż w przypadku wydań luksusowych nie jest to wcale regułą), to i tak zaoszczędzone tym sposobem przeszło sto tysięcy pozwoli wejść w posiadanie ogromnej kolekcji płyt i cieszyć się brzmieniami dla urządzeń cyfrowych niedostępnymi. Jednocześnie, niejako z drugiej strony, należy już w najbliższym czasie, być może w chwili kiedy to piszę, spodziewać się nadejścia czytników plikowych także zdolnych przewyższać jakościowo materiał oferowany na płytach CD, albo przynajmniej dorównując mu jakością oferować go na dużo niższym pułapie cenowym, na którym próżno szukać analogicznej klasy odtwarzaczy.

Co nam tu daje Internet

Czy uczeń pobił mistrza?

   Tej kwestii warto poświęcić kilka zdań odrębnych, bo pliki muzyczne i cały współczesny postęp łączą się nierozerwalnie z technologią internetową. Ale Internet daje przede wszystkim organizację oraz wymianę informacji. Rozproszeni poprzednio audiofile, powiązani jedynie w małe grupy towarzyskie (doskonale pamiętam tamte czasy), zdani byli na bardzo wyrywkową wymianę doświadczeń i bardzo ograniczoną możliwość wzajemnego wspierania. Towarzyszyło temu duże zainteresowanie prasą drukowaną; jedynym miarodajnym wtedy źródłem szerszej wiedzy na temat audio. Wraz z powołaniem do życia audiofilskich for nastąpiła więc wielka eskalacja wzajemnego wspierania, a początkowa atmosfera była nader przychylna udzielaniu pomocy. Te czasy już minęły. O wiele częściej dochodzi dziś do głosu wzajemna niechęć, drwiny, przytyki i awantury – najczęściej znów w dość wąskich gronach od dawna znających się osób, niejednokrotnie pałających do siebie zadawnioną niechęcią. Bywają jednak korzystne wyjątki. Na ostatnim Audio Show grupa entuzjastów zgromadziła własnego wyrobu urządzenia i wydobyła z nich bardzo udane brzmienie, a niektóre wątki na forach przybierają formę sympatycznych porad, a nie pieniackich swarów.  Mamy też wraz z zaistnieniem Internetu duży napływ na każde zawołanie dostępnych artykułów prasowych, różnorakich testów, porównań. Najogólniej rzecz biorąc mamy dzięki Internetowi audiofilską opinię publiczną, chęć wpływania na którą stała się dla pewnych osób obsesją, a nawiedzeni misjonarze przemierzają dziś Sieć nie rzadziej niż w czasach biblijnych Palestynę. Jednak mimo licznych zjawisk korzystnych ogólnoświatowy trend na forach audiofilskich okazuje się niespecjalnie budujący. Wraz z młodszym pokoleniem do głosu doszli właściciele sprzętu mobilnego, ich dominacja zniechęciła starszych do uczestnictwa w mobilnych przechwałkach. Jeden po drugim znikać jęli niemalże wszyscy pasjonaci, dysponujący wielką wiedzą i sprzętowymi kolekcjami, ich miejsce zajął miałki jazgot smartfonowiczów spod pokemonowych nicków. Jak zatem widać z pewnym opóźnieniem na światowych forach powtórzyła się (rzecz jasna nie bez związku) historia z wielkimi koncernami branży elektronicznej – masówka wyparła sztukę.

Wnioski ogólne i doraźna praktyka

   Przechodząc do konkluzji. Sytuacja hobby audiofilskiego okazuje się najwyraźniej zagmatwana, ale nie całkowicie zafałszowana. Zarazem niemożliwa do uporządkowania jednym tupnięciem. Rozrzut cenowy pozostaje odzwierciedleniem społecznego rozwarstwienia, a próby umniejszenia go akcjami demaskującymi, jak bywa w przypadku wielu szlachetnych intencji, skazane są na niepowodzenie, ponieważ to bogaci kształtują rynek luksusowych dóbr. Fakt panoszenia się szaleństw cenowych należy więc przyjmować sceptycznie, acz z dobrodziejstwem inwentarza, w postaci kształtu świata stanowiącego ich otoczkę. Równie sceptycznie, ale bez krzyków, trzeba przyjmować do wiadomości nieadekwatny do tych cen poziom jakościowy, jak również to, że jakość podąża w ślad za ceną z reguły bardzo ospale. Nic w tym zaskakującego – wszak od dziesiątek lat usiłujemy zmajstrować lepszą audiofilską karetę, zamiast wyasfaltować gościniec i wpuścić samochód.

Jak nie ma sensu stronić od wytykania przypadków ośmieszająco drastycznych, tak nie ma też sensu żywić złudzeń, że da to zasadniczą zmianę, dopóki nie nastawimy się na krok radykalny w postaci nowej technologii – lepszej jakości za niższą cenę. Postęp odwrócił się od rynku audio, a próba jego przywrócenia tylnymi drzwiami poprzez wyzyskanie trwającej od trzech dekad erupcji na rynku komputerowym, jak na razie nie przyniosła efektów jednoznacznie pozytywnych, chociaż widoki na takowe są bardzo zachęcające. Pliki komputerowe odczytywane za pośrednictwem coraz bardziej zaawansowanych technologicznie DAC-ów są już tylko o krok od przełamania bariery jakościowej wyznaczonej przez tradycyjne formy zapisu danych. Wszystko to jednak pełznie pomału, gdyż, jak wspomniałem, zdemolowany został rynek średnio zamożnych konsumentów, stanowiących naturalne zaplecze wdrażania nowych technologii. Nie są nim wszak biedacy, niezdolni płacić za cokolwiek poza swym podstawowym utrzymaniem, ani niewiele bogatsi od nich, mający możliwości nabywcze na trochę tylko wyższym poziomie. Za nimi widać rosnącą dziurę po znikającej klasie średniej, a na drugim brzegu bogaczy, gotowych płacić za podstarzałą ekstrawagancję – ba, często w niej rozmiłowanych, wszak milo łechce ich próżność. (Ta jaskrawo wyszminkowana kurwa może i jest podstarzała, ale gdy tylko mnie stać na nią, prowadzanie się z nią i tak jest satysfakcją.) – Tak też i klops z postępem leży w garnku gotowy.

Na koniec słowo o doraźnej stronie praktycznej. Na szczęście dość rzadko mamy do czynienia z ewidentną wpadką jakościową, w związku z czym kupowanie na rynku wtórnym nie jest specjalnie obarczone niebezpieczeństwami w wymiarze samego dźwięku. Zwykli ludzie nie muszą także podzielać zakupowch rozterek bogaczy, targanych wątpliwościami, czy aby ten straszliwie drogi odtwarzacz, za który właśnie zapłaciłem tyle, że gdyby się żona dowiedziała, to tydzień kajania i przeprosinowa wizyta u jubilera murowane, rzeczywiście jest najlepszy na świecie, a przynajmniej nie gorszy od tego, który kolega z pola golfowego nabył. Towarzyszy temu nieustająco mało budujące tło, w postaci miałkości całościowego postępu i odstawienia na bocznicę lokomotyw awangardy. Słuchawki lepsze od wspomnianego Orfeusza, datowanego na rok 1991, się dotąd nie zjawiły, a szczytowe spośród obecnych odtwarzaczy nie oferują wiele ponad to, co dwadzieścia lat temu dostawaliśmy od najlepszych wyrobów Denona, Sony i Accuphase, że o najlepszych gramofonach i magnetofonach studyjnych nie wspomnę. Także najlepsze wzmacniacze lampowe sprzed lat nie znalazły jakoś pogromców, a nawrót do winylu sam w sobie jest kompromitacją. Rynek w dużym stopniu kotłuje się miast przeć naprzód, w gruncie rzeczy nie oferując ani redukcji kosztów, ani zasadniczego postępu. Smutne to jest i prawdziwe oraz wielce wymowne. Postęp cywilizacyjny, jak u ameby, odbywa się teraz w innej wypustce. To jednak nie zmienia faktu, że słuchanie muzyki za pośrednictwem wysokiej klasy aparatury nagłaśniającej może być wspaniałym przeżyciem, a towarzysząca temu oprawa estetyczna wysoce satysfakcjonująca. Bogaci mają ogromny wybór drogich zabawek, mniej zamożnym pozostają okruchy z pańskiego stołu i też obfity wybór niedrogich wyrobów dobrej, czasami znakomitej jakości. Miejmy także nadzieję, że za czas jakiś tanie urządzenia komputerowe i przenośne przekroczą wytyczone dekady temu rubieże jakościowe i audiofilizm pod zmienioną postacią podąży ku nowym wyzwaniom.

PS

Po dłuższym czasie przypomniałem sobie jak nazywała się ta lepsza technologia telewizyjna proponowana przez Toshibę. Nazywała się SED.