O luksusie część II

Nadgryziony iDiament za 15 mln $. Okazja.

   Tytułem filozoficznej refleksji warto na marginesie tego wszystkiego zwrócić uwagę na jedną rzecz szczególnie istotną. Przy niewątpliwym podobieństwie założeń, mających w zamierzeniu realizację szczęścia w wymiarze ogólnym i indywidualnym, komunizm kładł nacisk na ogólność i wspólnotowość, a chrześcijaństwo na indywidualne zbawienie. Wynikało to z odmienności źródłowych doktryn. Stanowiący podstawę ideową marksizmu heglizm pogardzał jednostkami, a Hegel wprost mówił o nieważności pojedynczego ludzkiego życia. Bardzo się w tym punkcie różnił od wychowanego w duchu katolickiego indywidualizmu Descartesa, a nieco mniej od protestanckiego Kanta – ojców jego idealistycznych przekonań. Sam Hegel widział bowiem idealizm nie w aspekcie indywidualnego losu, tylko jako konieczny proces historyczny, polegający na przeobrażeniach, a tak naprawdę wielopostaciowej równoczesności (skoro czas nie istnieje), ponadindywidualnego Ducha, w którym podmioty ludzkie uczestniczą, nie mając zarazem odrębnego znaczenia. Dlatego dla komunizmu jednostka była zerem – co otwarcie poeta Majakowski wykrzykiwał. To zasadnicza odmienność względem nauki Jezusa z Nazaretu, według którego indywidualne zbawienie drogą pojedynczego sprawiedliwego życia jest najważniejsze. W chrześcijaństwie nie doznajemy bowiem łaski poprzez samą przynależność do wspólnoty, choćby nawet największej i najbardziej słusznej bądź mściwej, i nie otrzymamy go również poprzez podporządkowanie zewnętrznym ale ludzki rodowód mającym nakazom. Tu sama legitymacja partyjna nie wystarcza i nic w wymiarze indywidualnym nie uchodzi na sucho. Przynależność do większej czy mniejszej gromady w niczym ostatecznie nie pomaga i nie chroni przed ostateczną klęską. Chrześcijanin musi sam wszystko rozstrzygnąć we własnym sumieniu i żadna zbiorowość ani Duch za niego tego nie uczynią, ani przed konsekwencjami własnych wyborów go nie uchronią. Ma oczywiście do pomocy Dekalog i kapłanów, ale rozstrzygać musi we własnym sumieniu i nikt go w tym nie wyręczy, a własne życie, własne postępki i własne zbawienie są dla niego sprawami najwyższej wagi. Bezpodmiotowa zbiorowość schodzi tu na plan dalszy, jako wyłącznie zbiór dusz indywidualnych, a nie coś podniesionego zasadą emergencji do godności bytu wyższego rzędu. Dlatego chrześcijanin ma prawo, a nawet obowiązek  powiedzieć – Nie! – gdy czuje, że dzieje się rzecz niegodna, a komunista może tylko wykonywać rozkazy Partii, wierząc, że zawsze ma ona rację, ponieważ reprezentuje mądrość ponadindywidualną. Dlatego należy pamiętać, że pośród licznych przejawów życia zbiorowego na przestrzeni historii, chrześcijaństwo wniosło nieoceniony wkład w prawa jednostki, zakusy na które pod płaszczykiem jakiejś zbiorowej postawy kulturowej czy mądrości ideowej spotykamy od zawsze, odkąd istnieje życie stadne, a pod postacią poprawności politycznej czy rzekomej ekonomicznej konieczności dziejowej obecne są nadal i to ostatnimi czasy znów coraz wydatniej.

Z całej tej lekcji niezrealizowanego komunizmu oraz karykaturalnie wypaczanego chrześcijaństwa, które tak nawiasem okazało się dużo bardziej skuteczną w sensie historycznym ideologią, o lepiej przystosowanym do naturalnych ludzkich postaw akcencie indywidualnym, możemy w kontekście naszego tytułowego luksusu wyciągnąć przynajmniej jedną konstatację ogólną. Możemy mianowicie opisać luksus jako to coś, czego posiadanie, używanie bądź czym dysponowanie odbywa się kosztem innych, a więc w wyniku uzyskiwania za ten sam nakład pracy większej gratyfikacji. I nie opowiadajcie mi z łaski swojej – apologeci luksusu –  bajek o tym, że jedni zarabiają więcej od innych, bo ponoszą większą odpowiedzialność. Jest to takie samo kłamstwo jak to, że w komunizmie będzie żyło się lepiej. To ideologiczny bełkot głoszony przez nomenklaturę na własne usprawiedliwienie. Nie znaczy to oczywiście, że wszyscy powinni mieć identyczny status materialny. Znaczy jedynie, że ilekroć mamy do czynienia z identyczną pracą o różnych gratyfikacjach, mamy do czynienia z potencjalnym bądź zrealizowanym wyzyskiem i jego rewersem, czyli luksusem. Kto wraca z pracy zmęczony, a dostaje za swój wysiłek tylko tyle by móc dalej pracować, podczas gdy inni przy tym samym a nawet mniejszym wysiłku mają daleko więcej, ten jest wyzyskiwany – i żaden propagandowy kwik tego nie zmieni.